دادخواست چک صیادی ثبت نشده – راهنمای مطالبه و استرداد وجه
دادخواست چک صیادی ثبت نشده
دادخواست چک صیادی ثبت نشده راه حل قانونی برای وصول وجه چک هایی است که صادرکننده مشخصاتشان را در سامانه صیاد وارد نکرده. این مقاله به شما کمک می کنه تا بدون سردرگمی، مراحل حقوقی مطالبه وجه چک تون رو از طریق دادگاه پیش ببرید و حق تون رو بگیرید.
چک صیادی بنفش رنگ این روزها پای ثابت معاملات و داد و ستدها شده و خیلی ها برای پرداخت هاشون ازش استفاده می کنن. اما خب، گاهی وقتا یه مشکل بزرگ و حسابی پیش میاد: طرفی که چک رو صادر کرده، یادش رفته یا اصلاً نخواسته که اطلاعات چک رو توی سامانه صیاد ثبت کنه! حالا شما موندید و یه برگه چک که بانک بهش بی اعتنایی می کنه و انگار نه انگار که سند پرداخت پوله! خب، اینجا تکلیف چیه؟ آیا این چک دیگه به درد نمی خوره و پولتون سوخت شده؟ اصلاً جای نگرانی نیست! درسته که دردسر داره، اما راه و چاهشو بهتون نشون میدیم. هدف ما تو این مقاله اینه که به زبون خودمونی، صفر تا صد مراحل قانونی رو برای گرفتن حق تون از طریق دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده توضیح بدیم. پس اگه شما هم با این مشکل دست و پنجه نرم می کنید و دنبال راه حل قانونی هستید، تا آخر این راهنمای جامع با ما باشید تا با هم به نتیجه برسیم.
چک صیادی ثبت نشده چیه؟ از سند تجاری تا سند عادی!
قبل از اینکه بریم سراغ دادخواست و مراحل قانونی، بهتره اول یکم بیشتر درباره خود این «چک صیادی ثبت نشده» بدونیم. اینجوری وقتی پای دادگاه و قانون میاد وسط، دقیقاً می دونید با چی طرفید و چرا بعضی جاها قضیه فرق می کنه.
فلسفه وجودی چک صیادی و سامانه صیاد: چی بود، چی شد؟
یادش بخیر یه زمانی چک دست نویس بود و مشکلات خودشو داشت. کلی چک برگشتی و کلاهبرداری و دردسر! تا اینکه بانک مرکزی اومد و گفت: «چک صیادی!» این چک های بنفش که یه شناسه یکتا دارن و همه چیزشون تو سامانه صیاد (سامانه یکپارچه صدور دسته چک) ثبت میشه، اومدن تا امنیت معاملات رو بیشتر کنن، جلوی سوءاستفاده ها رو بگیرن و کلاً قضیه چک رو شفاف تر کنن. یعنی چی؟ یعنی هر چکی که صادر میشه، باید اطلاعاتش (شامل هویت صادرکننده و گیرنده، مبلغ و تاریخ) توسط صادرکننده توی سامانه ثبت بشه. بعدش هم گیرنده باید بره و اون چک رو تایید کنه. این فرآیند باعث میشه که رد و بدل شدن چک خیلی امن تر بشه و دیگه کسی نتونه چک بی محل بکشه یا باهاش کلاهبرداری کنه.
تغییر بزرگ قانونی: تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون چک
حالا اینجا می رسیم به اصل مطلب! تصور کنید یه چک صیادی دارید، اما صادرکننده اش توی سامانه صیاد ثبتش نکرده. اینجاست که تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون چک (که سال ۱۴۰۰ اصلاح شد) مثل یه چوب لای چرخ میاد و کار رو سخت می کنه. این تبصره می گه: «در صورتی که مالکیت آنها (چک ها) در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانک ها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند.»
یعنی چی خارج از شمول قانون صدور چک؟ یعنی دیگه چک شما اون امتیازات و قدرت یه سند تجاری رو نداره! تبدیل میشه به یه سند عادی. خب، سند تجاری و سند عادی چه فرقی با هم دارن؟ بیاین با یه مثال ساده توضیح بدیم:
تصور کنید چک تجاری مثل یه شمش طلاست که هر جا ببریدش خریدار داره و دست به نقدش می کنید. اما چک عادی… خب یه سند بدهکاری معمولیه که باید کلی دوندگی کنید تا پولش رو بگیرید و اون مزایا و سرعت قانونی شمش طلا رو نداره!
وقتی چک از حالت سند تجاری درمیاد، کلی از مزایاشو از دست میده:
- دیگه مسئولیت ظهرنویس ها (کسایی که پشت چک رو امضا کردن) تضامنی نیست. یعنی نمی تونید همزمان از همه اونا شکایت کنید.
- امکان شکایت کیفری برای صادرکننده چک وجود نداره.
- برای گرفتن «تامین خواسته» (یعنی اینکه اموال طرف رو توقیف کنید تا نتونه جابجاش کنه)، دیگه نمی تونید بدون گذاشتن خسارت احتمالی اقدام کنید. تو چک های ثبت شده، نیازی به این کار نیست.
چرا بانک ها گواهی عدم پرداخت نمی دن؟ مشکل اصلی کجاست؟
یکی از بزرگترین دردسرهای چک ثبت نشده اینه که وقتی میرید بانک محال علیه (یعنی بانکی که چک روش کشیده شده) تا پولش رو بگیرید، متصدی بانک بهتون می گه: «آقا جان، این چک تو سامانه ما ثبت نشده، ما طبق قانون نمی تونیم بهش گواهی عدم پرداخت (همون برگه برگشتی) بدیم و پولشم بهتون پرداخت نمی کنیم!» این ممنوعیت قانونی بانک ها، دارنده چک رو تو یه وضعیت بلاتکلیفی قرار میده و حسابی کلافه می کنه. چون بدون گواهی عدم پرداخت، اقدام قانونی هم خیلی سخت میشه. پس با این حساب، یه چک صیادی ثبت نشده، دیگه نه قابل پرداخته و نه میشه براش گواهی عدم پرداخت گرفت. حالا باید چیکار کرد؟
«اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد»: برگ برنده شما برای مطالبه وجه!
همونطور که گفتیم، اوایل که قانون جدید چک اومد و موضوع ثبت چک تو سامانه صیاد مطرح شد، برای چک هایی که ثبت نمی شدن، یه سردرگمی بزرگ بین حقوقدان ها و مردم بود. کسی نمی دونست دقیقاً تکلیف این برگه ها چیه و چطور میشه پولشون رو گرفت.
اولش کسی نمی دونست تکلیف چک ثبت نشده چیه!
اوایل، حقوقدان ها دو تا دیدگاه متفاوت داشتن. یه عده می گفتن چکی که تو سامانه صیاد ثبت نشده، اصلاً دیگه چک به حساب نمیاد و فقط یه جور سند عادیه. به خاطر همین، بانک ها هم نباید نه پولشو بدن و نه براش گواهی عدم پرداخت صادر کنن. اما گروه دیگه می گفتن که نه، این برگه هنوزم چکه، فقط چون تو سامانه ثبت نشده، قابل پرداخت نیست و بانک ها باید براش گواهی عدم پرداخت بدن. این تفاوت دیدگاه ها، کار مردم رو حسابی مشکل کرده بود.
ورود بانک مرکزی و بخشنامه راه گشا: یه نفس راحت!
خوشبختانه بانک مرکزی بالاخره برای حل این مشکل، آستین بالا زد و بخشنامه شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۱ رو صادر کرد و یه راه حلی پیدا کرد: «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد»! این بخشنامه به بانک ها اجازه داد که به درخواست دارنده چک، این اعلامیه رو صادر کنن. یعنی دیگه لازم نیست برای چک ثبت نشده گواهی عدم پرداخت بگیرید، بلکه یک سند جدید به نام اعلامیه عدم ثبت بهتون میدن.
چرا این «اعلامیه» انقدر مهمه و به درد ما می خوره؟
این اعلامیه در واقع یه جور «سند اثبات» برای دادگاهه. وقتی شما می خواید برای مطالبه وجه چک ثبت نشده دادخواست بدید، باید به دادگاه نشون بدید که چرا بانک وجه چک رو پرداخت نکرده. این اعلامیه دقیقاً همین کار رو می کنه؛ نشون میده که صادرکننده، وظیفه قانونی خودشو انجام نداده و چک رو توی سامانه صیاد ثبت نکرده، در نتیجه بانک هم نتونسته وجه رو پرداخت کنه. این مدرک، مسیر حقوقی رو برای شما حسابی هموار می کنه و به قاضی کمک می کنه تا بهتر بتونه تصمیم بگیره.
چطوری می تونیم «اعلامیه عدم ثبت» رو از بانک بگیریم؟
کار سختی نیست! کافیه برگه چک صیادی ثبت نشده خودتون رو بردارید و به شعبه بانکی که چک رو ازش صادر کردن (یا هر شعبه ای از همون بانک) مراجعه کنید. درخواست صدور «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد» رو بدید. بانک بعد از بررسی، این اعلامیه رو که البته شکل و شمایلش با گواهی عدم پرداخت فرق داره و کد رهگیری هم نداره، بهتون تحویل میده.
فرق «اعلامیه عدم ثبت» با «گواهی عدم پرداخت» چیه؟
این دوتا رو اشتباه نگیرید! هر کدوم کاربرد خودشون رو دارن:
- گواهی عدم پرداخت: این گواهی برای چک های صیادی هست که اطلاعاتشون تو سامانه ثبت شده، اما وقتی به بانک مراجعه می کنید، موجودی حساب صادرکننده کافی نیست یا حساب مسدوده. یعنی چک از نظر سامانه صیاد مشکلی نداشته، فقط پول نداشته!
- اعلامیه عدم ثبت: این سند مخصوص چک های صیادی هست که از اول توسط صادرکننده تو سامانه صیاد ثبت نشدن. بانک هم به خاطر همین موضوع، اصلاً نمی تونه وجه چک رو پرداخت کنه و به جای گواهی عدم پرداخت، این اعلامیه رو صادر می کنه.
آیا ثبت نکردن چک صیادی جرمه؟ پاسخ به یک سوال مهم!
خیلی ها وقتی با مشکل چک صیادی ثبت نشده مواجه میشن، فکر می کنن که صادرکننده چک یه عمل مجرمانه انجام داده و میشه ازش شکایت کیفری کرد تا بره زندان. اما واقعیت کمی فرق داره و باید این موضوع رو دقیق بررسی کنیم.
قانون چی میگه؟ مجازات داره یا نه؟
برای پاسخ به این سوال، باید بریم سراغ دو تا قانون مهم: قانون صدور چک (با آخرین اصلاحاتش) و قانون مجازات اسلامی. وقتی این قوانین رو بررسی می کنیم، متوجه میشیم که:
- در قانون صدور چک جدید، درسته که به ثبت چک در سامانه صیاد تأکید شده و برای عدم ثبتش پیامدهای حقوقی (مثل تبدیل به سند عادی) در نظر گرفته شده، اما هیچ ماده ای به صراحت نگفته که ثبت نکردن چک صیادی جرم است و مجازات کیفری براش تعیین نکرده.
- در قانون مجازات اسلامی هم، جرمی تحت عنوان جرم ثبت نکردن چک صیادی تعریف نشده و مجازاتی برای این کار در نظر گرفته نشده.
پس تهش چی میشه؟
با توجه به اصل قانونی بودن جرم و مجازات (یعنی هیچ عملی جرم نیست، مگر اینکه قانون برایش مجازات تعیین کرده باشد)، باید بگیم که ثبت نکردن چک صیادی، اگرچه تخلف از قانونه و یه جور کم کاری محسوب میشه، اما فعلاً جنبه کیفری نداره و جرم محسوب نمیشه. یعنی کسی به خاطر ثبت نکردن چک، زندان نمیره و نمی تونید از طریق دادسرا و با شکایت کیفری دنبال پولتون باشید.
البته این به این معنی نیست که صادرکننده کاملاً بی خیال بشه! بانک ها و سیستم بانکی، برای صادرکنندگانی که چک هاشون رو ثبت نمی کنن یا چک های برگشتی دارن، محدودیت های مختلفی اعمال می کنن که شامل محرومیت از گرفتن دسته چک جدید، محدودیت در افتتاح حساب و حتی مسدود شدن حساب هاشون میشه. پس در نهایت، صادرکننده هم متحمل تبعات کار خودش میشه، اما این تبعات فعلاً بیشتر جنبه حقوقی و بانکی دارن، نه کیفری.
شرایط و مدارک لازم برای طرح «دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده»
حالا که می دونیم ثبت نکردن چک صیادی جرم نیست و باید از طریق حقوقی اقدام کنیم، وقتشه که مراحل عملی رو شروع کنیم. برای اینکه دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده رو درست و حسابی تنظیم کنید، باید یه سری شرایط و مدارک رو آماده داشته باشید.
کجا باید دادخواست بدیم؟ دادگاه حقوقی یا کیفری؟
همونطور که قبلاً گفتیم، چون عدم ثبت چک جرم نیست، شما باید دعوای خودتون رو تو دادگاه حقوقی مطرح کنید، نه دادگاه کیفری یا دادسرا. این فرق مهمی با چک های برگشتی (ثبت شده) داره که ممکنه بشه از طریق کیفری هم اقدام کرد.
کی از کی شکایت میکنه؟ طرفین دعوا کیا هستن؟
- خواهان: شما که دارنده قانونی چک هستید و پولتون رو می خواید، میشید خواهان.
- خوانده: کسی که چک رو صادر کرده و باید پول رو به شما بده، میشه خوانده.
مدارک مورد نیاز: هیچی رو جا نندازید!
آماده کردن مدارک درست و کامل، یکی از مهمترین قدم ها برای موفقیت تو پرونده حقوقیه. این لیست مدارکیه که باید آماده کنید:
- اصل برگه چک صیادی ثبت نشده: این مهمترین مدرک شماست.
- اصل یا کپی برابر اصل شده «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد»: این همون مدرکیه که از بانک گرفتید و نشون میده چک شما تو سامانه ثبت نشده. بدون این مدرک، کارتون لنگ می مونه!
- کارت ملی و مدارک هویتی شما (خواهان): اینا برای ثبت نام تو سامانه ثنا و احراز هویت لازم هستن.
- رسید ثبت نام و احراز هویت در سامانه ثنا: اگه تو سامانه ثنا ثبت نام نکردید، قبل از هر کاری باید این کارو انجام بدید.
- هرگونه سند یا قرارداد مبنای صدور چک (قرارداد فروش، اجاره، سند بدهکاری و…): اگه چکی که گرفتید بابت یه معامله یا بدهی خاصی بوده و سند مکتوب دارید، حتماً اونو هم ضمیمه کنید. این مدارک می تونن خیلی به قاضی کمک کنن.
- کپی اظهارنامه رسمی (در صورت ارسال به صادرکننده قبل از دادخواست): اگه قبل از دادخواست، با فرستادن اظهارنامه به صادرکننده، ازش خواستید که چک رو ثبت کنه یا پولتون رو بده، کپی اون رو هم ضمیمه کنید.
- وکالت نامه وکیل (در صورت استفاده از وکیل): اگه تصمیم گرفتید کار رو به وکیل بسپارید، وکالت نامه ایشون هم باید باشه.
یه نکته خیلی مهم درباره تامین خواسته: مواظب باشید!
تو پرونده های مربوط به چک های صیادی ثبت شده، میشه درخواست «تامین خواسته» (یعنی توقیف اموال صادرکننده قبل از صدور حکم نهایی) رو داد و نیازی به گذاشتن مبلغی به عنوان خسارت احتمالی نیست. اما چون چک صیادی ثبت نشده، دیگه از مزایای ماده ۲۳ قانون چک محروم شده و حکم سند عادی رو پیدا کرده، اگه درخواست تامین خواسته بدید، مجبورید یه مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز کنید. این مبلغ معمولاً ۲۰ درصد مبلغ چک هستش. حواستون به این نکته باشه!
گام به گام مراحل دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده
حالا که مدارک رو آماده کردید و شرایط رو می دونید، وقتشه که بریم سراغ مراحل عملی برای طرح دادخواست. این مسیر ممکنه یه کم طولانی به نظر برسه، اما اگه قدم به قدم و درست پیش برید، به راحتی از پسش برمی آیید.
اهمیت مشاوره با وکیل متخصص: پشیمونی به بار نیارید!
مخصوصاً تو پرونده های حقوقی که پیچیدگی های خودشونو دارن و پای قانون و ماده و تبصره وسطه، مشاوره با یه وکیل کاربلد و متخصص تو امور چک می تونه خیلی بهتون کمک کنه. یه وکیل خوب می تونه بهترین راهنمایی ها رو بهتون بده، دادخواست رو دقیق تنظیم کنه و تو جلسات دادگاه از حق شما دفاع کنه. درسته که شاید هزینه ای داشته باشه، اما جلوی اشتباهات احتمالی و ضررهای بزرگتر رو می گیره.
اولین قدم: ثبت نام در سامانه ثنا
یادتون باشه، بدون ثبت نام تو سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی)، هیچ اقدام قضایی ای نمی تونید انجام بدید. پس اولین کاری که باید بکنید، اینه که با کارت ملیتون برید یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تو سامانه ثنا ثبت نام کنید. اینجوری همه ابلاغیه های دادگاه و پیامک های مربوط به پرونده تون به صورت الکترونیکی به دستتون میرسه.
تنظیم دادخواست حرفه ای: چی بنویسیم، چطور بنویسیم؟
حالا باید دادخواستی بنویسید که توش از دادگاه بخواید پول چک شما رو از صادرکننده بگیره. تنظیم دقیق دادخواست خیلی مهمه. تو دادخواست باید:
- خواسته رو شفاف و واضح بنویسید: یعنی دقیقاً چی می خواید؟ مطالبه اصل مبلغ چک، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (از تاریخ سررسید چک تا وقتی که پول رو به دستتون میرسه)، محکومیت خوانده به پرداخت همه هزینه های دادرسی و در صورت داشتن وکیل، حق الوکاله وکیل. همچنین اگه می خواید، بدواً درخواست صدور قرار تأمین خواسته رو هم ذکر کنید (که البته یادتون باشه برای این کار باید خسارت احتمالی رو تودیع کنید).
- شرح ماجرا و دلایل حقوقی: ماجرا رو از اول تا آخر، با جزئیات کامل و با استناد به تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک بنویسید. توضیح بدید که چطور این چک به دستتون رسیده، چرا ثبت نشده، چطور به بانک مراجعه کردید و اعلامیه عدم ثبت رو گرفتید و حالا چرا از دادگاه می خواید کمکتون کنه.
- فهرست دقیق دلایل و مستندات: همه مدارکی که آماده کردید (چک، اعلامیه عدم ثبت، قرارداد، اظهارنامه و…) رو اینجا لیست کنید.
ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
وقتی دادخواستتون آماده شد و یه فایل ورد ازش تهیه کردید، باید ببریدش یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. اونجا مدارکتون رو اسکن می کنن و پیوست دادخواست می کنن. فرم های مربوطه رو هم پر می کنید و در نهایت، هزینه های مربوط به ثبت دادخواست رو هم همونجا پرداخت می کنید. بعد از ثبت، یه کد رهگیری بهتون داده میشه.
کدوم دادگاه به پرونده شما رسیدگی می کنه؟
مرجع صالح برای رسیدگی به پرونده شما بستگی به مبلغ چک داره:
- شورای حل اختلاف: اگه مبلغ چک (یا همون خواسته شما) تا 20 میلیون تومن باشه، پرونده شما میره شورای حل اختلاف.
- دادگاه عمومی حقوقی: اگه مبلغ چک بیش از 20 میلیون تومن باشه، پرونده به دادگاه عمومی حقوقی ارجاع داده میشه.
دادگاه صالح معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده (صادرکننده چک) یا محل صدور چک یا محل بانکی است که چک روی آن صادر شده است.
روند رسیدگی تو دادگاه چطوره؟
وقتی دادخواست شما به دادگاه (یا شورا) رسید، پرونده به یه شعبه مربوطه ارجاع داده میشه. بعد از اون، یه وقت رسیدگی (تاریخ و ساعت جلسه دادگاه) تعیین میشه و از طریق سامانه ثنا به شما و صادرکننده چک ابلاغ میشه. تو جلسه دادگاه، هم شما (خواهان) و هم صادرکننده (خوانده) می تونید دفاعیات خودتون رو به صورت شفاهی یا کتبی (لایحه) ارائه بدید. قاضی با بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات، رأی صادر می کنه. اگه هر کدوم از طرفین به رأی اعتراض کنن، پرونده برای بررسی مجدد به دادگاه تجدیدنظر میره و بعد از اون، رأی قطعی میشه.
آخرین مرحله: اجرای حکم!
وقتی رأی دادگاه قطعی شد و شما برنده پرونده شدید، باید از طریق واحد اجرای احکام دادگستری، دنبال اجرای حکم برید. یعنی از دادگاه می خواید که حکم رو به مرحله اجرا بذاره و پول شما رو از صادرکننده چک وصول کنه. اگه صادرکننده خودش پول رو پرداخت نکنه، اموالش توقیف و به مزایده گذاشته میشه تا پول شما پرداخت بشه.
هزینه هایی که باید برای دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده بپردازیم
خب، هیچ کار قانونی بدون هزینه نیست و برای پیگیری دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده هم باید یه سری هزینه ها رو در نظر بگیرید. دونستن این هزینه ها بهتون کمک می کنه تا بهتر برنامه ریزی کنید.
هزینه دادرسی: چقدر پول باید بدید؟
مهمترین هزینه، هزینه دادرسی هستش که بستگی به مبلغ چکی داره که شما مطالبه می کنید. نرخ های قانونی به این شکل هستن:
- اگه مبلغ مندرج در چک (یا همون خواسته شما) تا ۲۰ میلیون تومان باشه، باید ۲.۵ درصد از اون مبلغ رو به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید.
- اگه مبلغ مندرج در چک بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشه، باید ۳.۵ درصد از اون مبلغ رو به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید.
یادتون باشه که این هزینه رو معمولاً تو همون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی موقع ثبت دادخواست ازتون می گیرن.
هزینه های دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
علاوه بر هزینه دادرسی، باید هزینه های مربوط به خود دفاتر خدمات الکترونیک قضایی رو هم پرداخت کنید. این هزینه ها شامل:
- هزینه ثبت دادخواست (که معمولاً یه مبلغ ثابت حدود ۴۰ هزار تومنه).
- هزینه های کپی، اسکن مدارک و تایپ دادخواست (اگه خودتون تایپ نکرده باشید).
- هزینه ثبت نام و احراز هویت در سامانه ثنا (اگه از قبل ثبت نام نکرده باشید).
حق الوکاله وکیل (اگه وکیل گرفتید)
اگه تصمیم گرفتید که کارتون رو به وکیل بسپارید، باید هزینه ای رو هم برای حق الوکاله وکیل در نظر بگیرید. این مبلغ می تونه بر اساس تعرفه قانونی کانون وکلا باشه یا بر اساس توافقی که بین شما و وکیل انجام میشه. این هزینه بسته به پیچیدگی پرونده و مبلغ چک، متفاوته.
خسارت احتمالی برای تامین خواسته
همونطور که قبلاً گفتیم، اگه درخواست «تامین خواسته» بدید (یعنی بخواید اموال صادرکننده رو قبل از صدور حکم توقیف کنید)، باید مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز کنید. این مبلغ معمولاً ۲۰ درصد مبلغ خواسته هستش و بعد از پایان پرونده و در صورت حقانیت شما، بهتون برگردونده میشه.
سایر هزینه ها (مثل کارشناسی)
تو بعضی پرونده ها، ممکنه دادگاه نیاز به نظر کارشناس (مثلاً برای تشخیص خط و امضا یا بررسی اسناد) داشته باشه. تو این صورت، هزینه کارشناسی رو هم باید پرداخت کنید. البته معمولاً این هزینه ها بعداً از طرف بازنده پرونده گرفته میشه.
نمونه دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده در سامانه صیاد (جامع و کاربردی)
خب، رسیدیم به مهمترین بخش! یه نمونه دادخواست که می تونه راهنمای خوبی براتون باشه تا خودتون یا وکیلتون بتونید یه دادخواست کامل و دقیق تنظیم کنید. یادتون باشه که این فقط یه نمونه است و باید اطلاعات خودتون رو دقیقاً جایگزین کنید.
قالب اصلی دادخواست: چی باید توش باشه؟
هر دادخواستی یه سری بخش های اصلی و ثابت داره که باید دقیقاً پر بشن. این جدول بهتون نشون میده که هر بخش چیه و چطور باید پرش کنید:
| ردیف | بخش دادخواست | توضیحات مهم |
|---|---|---|
| ۱ | مرجع رسیدگی | ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان محل اقامت خوانده یا محل بانک] |
| ۲ | خواهان | نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، نشانی کامل (شما) |
| ۳ | خوانده | نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، نشانی کامل (صادرکننده چک) |
| ۴ | وکیل/نماینده قانونی | در صورت داشتن وکیل، نام و مشخصات وی را درج کنید. |
| ۵ | خواسته | دقیقاً بنویسید چی می خواهید. مثلاً:
|
| ۶ | دلایل و مستندات | لیست کامل و دقیق مدارک شما:
|
متن تفصیلی دادخواست (خودتون جای خالی ها رو پر کنید!)
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان محل اقامت خوانده یا محل بانک محال علیه]
با سلام و احترام،
احتراما به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] به کد ملی [کد ملی خواهان]، دارنده یک فقره چک صیادی به شماره [شماره سریال چک]، مورخ [تاریخ سررسید چک]، به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ([مبلغ چک به حروف]) ریال، صادره از حساب [شماره حساب] عهده بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه]، که توسط خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] به کد ملی [کد ملی خوانده] صادر گردیده است.
این چک که بابت [شرح مختصر علت صدور چک، مثلاً: خرید خودرو/پرداخت بخشی از ثمن معامله آپارتمان/تسویه بدهی ناشی از قرارداد همکاری] صادر و تحویل اینجانب گردیده، متاسفانه توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت نگردیده است. با توجه به عدم ثبت اطلاعات چک در سامانه مذکور، اینجانب در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک] با مراجعه به بانک محال علیه جهت وصول وجه چک، به علت عدم ثبت چک در سامانه صیاد، با ممانعت بانک از پرداخت وجه و صدور گواهی عدم پرداخت مواجه شدم و در نهایت مطابق بخشنامه شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۱ بانک مرکزی، «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد» را دریافت نمودم که کپی برابر اصل شده آن به پیوست تقدیم دادگاه محترم می گردد.
مطابق تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، برگه های چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشند، مشمول قانون صدور چک نبوده و بانک ها مکلف به پرداخت وجه آنها و صدور گواهی عدم پرداخت نمی باشند و از اعتبار سند تجاری خارج و به عنوان یک سند عادی محسوب می گردند. حال، نظر به اینکه خوانده محترم به موجب این سند عادی، مبلغ فوق الذکر را به اینجانب بدهکار می باشد و از پرداخت آن خودداری می نماید، و با توجه به مواد ۳۱۰ قانون تجارت (که چک را دستور پرداخت می داند) و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی (در خصوص خسارت تأخیر تأدیه)، از محضر محترم دادگاه استدعای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته ذیل را دارم:
خواسته:
- محکومیت خوانده به پرداخت اصل وجه چک به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال.
- محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک مورخ [تاریخ سررسید چک] تا زمان اجرای حکم، مطابق شاخص بانک مرکزی.
- محکومیت خوانده به پرداخت کلیه هزینه های دادرسی.
- محکومیت خوانده به پرداخت حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل و درخواست ایشان).
- بدواً صدور قرار تامین خواسته نسبت به اموال خوانده به منظور حفظ حقوق اینجانب، با تودیع خسارت احتمالی.
با تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان (امضا)
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
نکات کلیدی برای تکمیل و ارائه دادخواست: اشتباه نکنید!
اگه می خواید دادخواستتون به بهترین شکل ممکن باشه و مشکلی پیش نیاد، این نکات رو یادتون باشه:
- مشخصات دقیق طرفین: حتماً نام و نام خانوادگی، کد ملی و نشانی خواهان و خوانده رو با دقت کامل و بدون غلط املایی وارد کنید. هر اشتباه کوچیکی می تونه روند رسیدگی رو به تاخیر بندازه.
- محاسبه صحیح خسارت تأخیر تأدیه: خسارت تأخیر تأدیه رو از تاریخ سررسید چک تا زمان اجرای حکم حساب کنید. این نرخ رو بانک مرکزی اعلام می کنه. می تونید از ماشین حساب های آنلاین حقوقی هم کمک بگیرید.
- پیوست کردن تمامی مدارک: همه مدارکی که تو بخش دلایل و مستندات ذکر کردید (خصوصاً اصل چک و اعلامیه عدم ثبت) رو حتماً به دادخواست پیوست کنید و کپی برابر اصل شده شون رو هم آماده داشته باشید.
- لزوم تودیع خسارت احتمالی: اگه درخواست تامین خواسته دادید، یادتون نره که مبلغ خسارت احتمالی رو به موقع واریز کنید. بدون اون، درخواست تامین خواسته شما پذیرفته نمیشه.
- اهمیت تنظیم دقیق شرح دادخواست: متن شرح دادخواست رو طوری بنویسید که قاضی کاملاً متوجه ماجرا بشه و قانع بشه که حق با شماست. از زیاده گویی پرهیز کنید و فقط نکات اصلی و مهم رو ذکر کنید.
پیشگیری بهتر از درمان: چطور دیگه چک صیادی ثبت نشده نگیریم؟
همیشه گفتن پیشگیری بهتر از درمانه! خب، این موضوع تو بحث چک صیادی هم صدق می کنه. بهترین راه برای اینکه گرفتار دردسرهای چک صیادی ثبت نشده نشید، اینه که از اول حواستون باشه و چک رو درست دریافت کنید. کار سختی نیست و فقط یه کم دقت می خواد:
- استعلام و تایید چک در لحظه دریافت: مهمترین کار اینه که وقتی یه چک صیادی بهتون میدن، همون لحظه و قبل از قبول کردنش، وضعیت ثبتش رو تو سامانه صیاد استعلام و تایید کنید.
- معرفی ابزارهای استعلام: برای استعلام و تایید چک، راه های مختلفی وجود داره. می تونید از اپلیکیشن های موبایل بانک، اینترنت بانک، یا حتی برنامک های موبایلی حوزه پرداخت (مثل آپ و ۷۲۴) استفاده کنید. کافیه شناسه ۱۶ رقمی روی چک رو وارد کنید و از وضعیت ثبتش مطمئن بشید.
- توصیه قاطع: تا مطمئن نشدید، چک رو قبول نکنید! یه ضرب المثل قدیمی میگه: «مال بد، بیخ ریش صاحبشه!» اگه دیدید صادرکننده چک برای ثبتش تو سامانه تعلل می کنه یا اصلاً تمایلی نداره، از قبول کردن چک خودداری کنید. بهش بگید اول ثبت کنه، بعد تحویل بده. اینجوری هم وقتتون تلف نمیشه، هم از دردسرهای قانونی بعدی راحت میشید.
نظریه مشورتی قوه قضائیه: آیا میشه صادرکننده رو مجبور به ثبت چک کرد؟
خب، یکی از سوالات مهمی که ممکنه براتون پیش بیاد اینه که آیا میشه از دادگاه بخوایم که صادرکننده رو مجبور کنه چک رو تو سامانه صیاد ثبت کنه؟ یعنی به جای اینکه مستقیم بریم دنبال مطالبه وجه، بگیم اول برو ثبت کن بعداً اگه برگشت خورد، دنبال وصولش میفتیم. این یه سوال کاملاً منطقیه.
اما متاسفانه، طبق نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۴۷۸ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۲۵ اداره کل حقوقی قوه قضائیه، پاسخ منفیه! یعنی شما نمی تونید با دادخواست، صادرکننده چک رو مجبور به ثبت چک در سامانه صیاد کنید. چرا؟
این نظریه دلایل مشخصی رو مطرح می کنه:
- اولاً، ثبت چک تو سامانه صیاد، جزو شرایط اصلی صدور چکه. یعنی اگه تو زمان صدور، چک ثبت نشده باشه، کلاً از شمول قانون صدور چک خارج میشه و دیگه به اون معنی «چک» نیست.
- ثانیاً، توی برگه های دسته چک جدید، عبارت «صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است» درج شده. اگه شما با وجود دیدن این عبارت، چکی رو قبول کردید که ثبت نشده، عملاً خودتون رو از مزایای قانونی محروم کردید.
بنابراین، تنها راهی که پیش روی شما برای گرفتن پولتون هست، همون مطالبه وجه چک به عنوان یه سند عادی تو دادگاه حقوقیه، نه الزام صادرکننده به ثبت چک.
جمع بندی: بالاخره حق به حق دار میرسه!
خب، همونطور که دیدید، چک صیادی ثبت نشده داستان های خودشو داره و می تونه یه سردرد حسابی برای دارنده چک ایجاد کنه. اما این به این معنی نیست که دیگه پولتون سوخت شده و کاری نمیشه کرد. با اینکه این نوع چک، مزایای چک تجاری رو از دست میده و تبدیل به یه سند عادی میشه، اما باز هم می تونید از طریق قانونی، پولتون رو پس بگیرید.
درسته که مسیر حقوقی شاید یه کم پیچیده و زمان بر باشه، اما با اطلاعات درست، آماده کردن مدارک کامل و پیگیری مناسب، می تونید به حقتون برسید. یادتون باشه که «اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد» یه مدرک خیلی مهمه که باید از بانک بگیرید و اون رو ضمیمه دادخواستتون کنید.
اگه حس می کنید پرونده تون پیچیده است یا خودتون وقت و حوصله پیگیری ندارید، حتماً از مشاوره یه وکیل متخصص تو امور چک کمک بگیرید. وکیل می تونه با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، راه رو برای شما هموارتر کنه و با بهترین استراتژی، از حقوقتون دفاع کنه. پس نگران نباشید، با اقدام آگاهانه و به موقع، بالاخره حق به حق دار میرسه!
فراخوان به عمل:
برای دریافت نمونه کامل و قابل ویرایش دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده، به بخش مربوطه در سایت ما مراجعه کنید.
