شرط مطالبه مهریه از وراث/ ایرادهایی به شرط تنصیف اموال زوجین

به گزارش لاکو ازدواج جدا از یک پیوند عاطفی یک پیوند حقوقی به همراه دارد. زن و مرد در قالب مقرراتی که توسط حکومت ها تدوین شده است برگه های تعهدآوری را امضا می کنند و به عنوان زن و شوهر به رسمیت شناخته می شوند. در نتیجه این رابطه دارای تعهدات الزام آور قانونی می شود.

کاوه راد وکیل دادگستری که در یک گفت وگوی آنلاین با موضوع شروطِ ضمن عقد به بیان مباحثی در این رابطه پرداخته که این مباحث را در ادامه می خوانید:

به اندازه ای که برای عاشقانه شروع شدن یک رابطه تلاش می کنیم باید برای منصفانه تمام کردن آن هم برنامه ریزی کنیم.

آیا شروط ضمن عقد دارای ضمانت اجرا است؟ این ضمانت اجرا کافی و قاطع هست؟ منجر به صدور حکم قطعی در دادگاه می شود؟ مستند قانونی دارد؟ این سوالات از جمله سوال های است که در ذهن مخاطب به وجود می آید!

پاسخ به این سوال ها را ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی می دهد:« طرفین عقد ازدواج می توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنماید.» مستند قانونی شروط ضمن عقد ازدواج یک امر ذهنی نیست یک امر قانونی است. این ماده به عنوان یک سند قانونی قابل استناد شروط ضمن عقد را به رسمیت شناخته است.

کسانی که قصد ازدواج دارند و یا زوجین آزادی عمل دارند در چهارچوبی که قانون تعیین کرده است یک سری شروط را با در نظر گرفتن قوانین عامره و نظم عمومی تنظیم کنند. قانون نیز از این شروط حمایت می کند و دارای ضمانت اجرا است.

 سوالی که باید شخص من به عنوان یک حقوق دان جواب بدهم این است که آیا اگر این شروط ضمن عقد تنظیم شود ما باید برابری را محقق شده بدانیم؟

بنده باور دارم که مسئله برابری مسئله ای نیست که صرفا با اسناد حقوقی تنظیم شود. کماکان باور دارم مسئله برابری صرفا در اتاق درمان هم راه حل ندارد و صرفا با اقتصاد هم انجام نمی شود. این موضوع  نیازمند یک گفت و گو میان شاخه های مختلف و یک وضعیت فرهنگی است.

شروط ضمن عقد 

وقتی در مورد شروط ضمن عقد صحبت می کنیم منظور ما آن شروطی که در قباله ازدواج است نیست. این شروط حداقلی را در سال ۱۳۶۱ شورای عالی قضایی به این قباله ها اضافه کرد.

آن چیزی که به عنوان شروط ضمن عقد بیان می شود عمدتا ۶ شرط اصلی است. این ۶ شرط را طرفین می توانند هم در قباله های ازدواج هنگام عقد مندرج کنند و هم در دفتر اسناد رسمی. در رویه قضایی مهم این است که طرفین از این شروط استفاده کنند. علی رغم این که بعضی از قضات در قباله ازدواج این شروط را می پذیرند اما توصیه می شود بر اساس قاعده و رویه کلی در دفتر اسناد رسمی به صورت یک سند تنظیم شود.

این ۶ شرط شامل: وکالت در طلاق (حق طلاق) حق خروج از کشور حق اشتغال به کار و تحصیل حق انتخاب منزل مسکونی به صورت مشترک و حق تنصیف اموال. این شروط ضمن عقد از مهم ترین شروط است. البته در چهارچوب قانون می شود به آن افزود یا از آن کم کرد.

حق حضانت فرزند

حضانت زمانی محقق می شود که طلاق صورت گرفته باشد. تا زمانی که چنین چیزی رخ نداده وظیفه سرپرستی فرزند به عهده پدر و مادر است. حضانت از لحظه طلاق اتفاق می افتد. لحظه ای که طرفین از هم جدا می شوند سرپرستی و مسئولیت فرزند با یکی از زوجین است و دیگری حق ملاقات با فرزند را در زمانی که دادگاه مشخص می کند دارد.

به استناد ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده دادگاه با توجه به مصلحت فرزند علی رغم توافق زوجین تصمیم می گیرد که حضانت فرزند به عهده کدام یک ازطرفین باشد. توافق بین آن ها محترم شمرده می شود اما درصورتی که با مصلحت کودک همسو باشد. به طور مثال:«زن و مردی توافق می کنند که فرزند در صورت طلاق پیش مادر باشد. چند سال بعد به دلیل بروز اختلاف تصمیم به طلاق می گیرند اما مادر به دلیل مصرف مواد مخدر یا مشکل روحی و روانی دادگاه بنا به مصلحت فرزند آن توافق را رد می کند و حضانت  فرزند را به پدر می دهد.» در مثالی دیگر پدر و مادری با یک دیگر توافق می کنند و جزو شروط ضمن عقد حضانت فرزند را به عهده طرفی ذکر می کنند. در هنگام بروز اختلاف منجر به طلاق دادگاه شرایط  را برسی می کند. اگر صلاحیت سرپرست از زمان توافق تا زمان طلاق متناسب با فرزند باشد در چنین شرایطی دادگاه حضانت طفل را به او واگذار می کند.

خارج کردن فرزند زیر ۱۸ سال از کشور

زوجین نمی توانند بدون اجازه یکدیگر فرزند زیر ۱۸ سال خود را از کشور خارج کنند.

به استناد ماده ۴۲  قانون حمایت از خانواده که بیان دارد:«صغیر و مجنون را نمی توان بدون رضایت ولی قیم مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محلی دیگر یا خارج از کشور فرستاد مگر دادگاه آن را به مصلحت طفل بداند» در این جا قانون پدر و مادر را از لحاظ حقوقی برابر دانسته و اعلام کرده است که هیچ کدام از طرفین نمی توانند بدون رضایت یکدیگر فرزند زیر ۱۸ سال خود را از کشور خارج کنند مگر که دادگاه در شرایط خاص و استثنایی بنا به مصلحت طفل اجازه آن را صادر نماید.

ازدواج های خارج از کشور

اگر طرفین ازدواج قصد مهاجرت به خارج از کشور را داشته باشند یا در خارج از کشور اقامت و یا از تابعیت آن جا برخوردار باشند اگر طبق قانون ایران عقد ایرانی کنند طلاق آن ها نیز باید طی تشریفات و قانون ایران باشد. در این صورت زوجین درون ایران و خارج از ایران در این مسئله با یک دیگر تفاوتی ندارند. شروط ضمن عقد در صورت طلاق طبق قوانین ایران ضمانت اجرا دارد.

تنصیف اموال

تنصیف ناظر به ثروتی است که بعد از عقد برای زوجین به وجود می آید.

هر چه از لحاظ زمانی به جلو می رویم اثر قانونی مهریه و ضمانت اجرای آن کاهش پیدا می کند. راه حل برای این که یک تضمین مالی موثر برای زن در هنگام ازدواج در نظر گرفته شود این است که یک توافق منصفانه در مورد شرط تنصیف اموال صورت بگیرد.

در بند یک قباله ازدواج که زوجین آن را امضا می کنند ایرادهایی وجود دارد که باید بازنگری شود. اولین ایراد این است که گفته شده طلاق باید به درخواست مرد باشد. در نتیجه اگر طلاق از سوی زن یا توافقی باشد تنصیف اموال به زن تعلق نمی گیرد. نکته دوم این که گفته شده تا نصف اموال. بین «تا» نصف اموال و نصف اموال فاصله بسیاری است. تا نصف اموال ممکن است به طور مثال قاضی بگوید ثلث یا یک پنجم اموال حق زن می باشد. اما زمانی که بیان می شود نصف اموال تقسیم برابر اموالی که در زندگی مشترک بدست آمده بین زوجین صورت می گیرد.

نکته سوم تحقق تنصیف در این بند منوط به تحقق طلاق است. یعنی تقسیم اموال در صورت جدا شدن از یک دیگر است. این امر تنصیف در لحظه طلاق ممکن است طرف مقابل اموال خود را به شخصی دیگر منتقل کند و چیزی برای تقسیم نباشد.

شرط مطالبه مهریه از وراث

در صورت فوت شدن مرد زن نمی تواند برای مطالبه مهریه خود به وراث آقا (پدر مادر خواهر یا برادر فرزند آن) مراجعه کند. در صورتی که مرد اموالی داشته باشد که به آن ها به ارث رسیده است در این صورت آن ها موظف اند مهریه شما را پرداخت کنند. اگر مرد اموالی نداشته باشد شما نمی توانید از وراث او مطالبه مهریه کنید. در نتیجه مسئولیت پرداخت مهریه از سوی وراث به زن در صورتی است که مالی به آن ها به ارث رسیده باشد.

در تنظیم شروط ضمن عقد تفاوتی میان زوجینی که یک دقیقه از زمان عقد آن ها می گذرد با زن و شوهری سال های سال با یک دیگر زندگی کرده اند وجود ندارد.

خیلی افراد در خصوص این مسائل شروط قبل ازدواج با خود می گویند: « مگر ازدواج معامله است که درباره این مسائل صحبت کنیم. یا اساسا ازدواجی که بخواهد با این مسائل آغاز شود در انتها چه می شود؟»

اتفاقا اگر قرار باشد یک جای درست برای این مباحث انتخاب شود جای آن همان لحظه قبل ازدواج است. در آن جا است که شما یک قاعده گذاری می کنید که بتوانید وارد یک زندگی بلند مدت بشوید. در صورت وجود یک توافق منصفانه اگر زمانی آن داستان عاشقانه تمام شد محترمانه و منصفانه تمام شود.

پایان خبر لاکو