لنگرگاه های ثبات در جمهوری اسلامی

یکی از دلگرمی هایی که شامگاه دلهره آور و استرس زای سی ام اردیبهشت که هنوز مردم از سرنوشت رییس جمهور مردمی خود خبر نداشتند از سوی رهبر انقلاب نسبت به مردم واصل شد، این جمله بود: «مردم عزیز مطمین باشند مسوولان با جدیت چندبرابری مشغول کارهای خود هستند و ما هم توصیه هایی را که لازم بوده، به آنها کرده ایم. ملت ایران نگران و دلواپس نباشند، هیچ اختلالی در کار کشور به وجود نمی آید. ان شاءالله همه کارها اعم از امنیت کشور و امنیت مرزها و امور مربوط به قوه مجریه مرتب و منظم انجام خواهد شد و پیش خواهد رفت».

به گزارش لاکو، علی عسگری در یادداشتی در وطن امروز نوشت:  این جمله را با توجه به وضع موجود جمهوری اسلامی چگونه می توان توضیح داد؟ در پاسخ باید چنین طرح کرد که در وضعیت جنبشی، اشخاص و افراد دارای جایگاه محوری و ویژه ای هستند. با شهادت یا وفات یک فرد موثر، از دایره نفوذ و قدرت حرکت های خودجوش مردمی کم شده و آهسته آهسته از صحنه حیات رخت برمی بندند. در تاریخ معاصر ما نمونه های متعددی از این جنبش ها را می توان به عنوان مثال ذکر کرد. در نقطه مقابل اما اگر جنبش ها خود را به سطح ساختار رسانده و بسط داده باشند، هرچند هنوز هم وجود رهبران و بزرگان نافذ برای بسط آنها ضروری می نماید اما بقا و دوام آنان دیگر به وجود افراد نیست. واقعیت درباره جمهوری اسلامی ایران نیز چنین است که نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی در سال 1357 خود را از سطح جنبش به سطح ساختار و حاکمیت رسانده و از همین رو به رغم ترورهای متعدد ابتدای انقلاب، با وجود تثبیت نشدن ساختار اما باز بقا و دوام یافت. امروز البته وضعیت تا حدودی نیز متفاوت بوده و می توان لنگرگاه های ثباتی را برای نظام اسلامی برشمرد که ورای افراد، احزاب و جریان ها برای کلیت جامعه و نظام ثبات آفرین هستند. یکی از این لنگرگاه های ثبات در جمهوری اسلامی، نظام حقوقی قانون اساسی است. قانون اساسی و نظام حقوقی از منظر جامعه شناختی مبنای مشروعیت حاکمیت را فراتر از اشخاص برده و قوام و دوام کشور ورای افراد را تضمین می کند. از همین رو تمرکز بر تقویت و پاسداشت این نظام حقوقی واجب است. در وهله بعد یکی دیگر از جدی ترین لنگرگاه های ثبات در نظام جمهوری اسلامی، ولایت فقیه است. نهاد ولایت فقیه در ایران بر خلاف نهاد مرجعیت، مشروعیت و جایگاه خود را از شخص ولی فقیه دریافت نمی کند، بلکه یکی از ممیزات جدی آن ارتقا به سطح نهادی و اعتلای از شخص است. به همین دلیل نیز بعد از رحلت امام خمینی(ره) این نهاد کارکرد خود را امتداد بخشیده و آیت الله خامنه ای در این جایگاه توانستند با درایت و حکمت، قوام و دوام این نظام را بسط دهند. سومین مورد از لنگرگاه های نظام که به نوعی قوام و دوام 2 مولفه دیگر را نیز به لحاظ اثباتی تامین می کند، مردم هستند. واقعیت موجود در دولت های مدرن آن است که تکیه آنها برای اداره بر تکنولوژی ها و ابزارهای مدرن است. دولت های مدرن به معنای واقعی کلمه دولت های بدون مردم هستند. 

 حکومت های استبدادی یا برآمده از کودتا نیز چنین حالتی داشته و حاکمیت های بدون مردم تلقی می شوند اما در نقطه مقابل این حاکمیت ها، جمهوری اسلامی از ابتدای حرکت خود، به رغم تبدیل وضعیت از حالت جنبشی به حالت رسمی و ساختاری اما هیچگاه حکمرانی بدون مردم را انتخاب نکرد، بلکه مردم همواره و در همه صحنه ها به عنوان رکن اصلی این نظام مورد تکیه قرار گرفتند. تجربه تاریخی جمهوری اسلامی نیز در طول بیش از 4 دهه گذشته همین معنا را نشان می دهد که دست آخر آنچه بقا و دوام این نظام را تضمین می کند، مردم و گروه های اجتماعی هستند که در حوادث گوناگون در صحنه حاضر شده و از خود ایثار و فداکاری نشان داده اند، بنابراین سومین و بلکه جدی ترین لنگرگاه ثبات در نظام اسلامی را نیز می توان مردم دانست. در انتها و در کنار این 3 مولفه می توان مولفه های دیگری همچون دستگاه های امنیتی، انتظامی و نظامی را نیز به عنوان یکی دیگر از لنگرگاه های ثبات آفرین در جمهوری اسلامی به شمار آورد.

پایان خبر لاکو