نحوه استفاده از تایمرها و شمارنده ها در PLC

 PLC چیه و چرا تایمرها و شمارنده ها مهمن؟

اگر به اتوماسیون صنعتی علاقه مند باشید احتمالاً اسم PLC (کنترل کننده منطقی برنامه پذیر) به گوشتون خورده. PLC یه کامپیوتر صنعتی مقاومه که برای کنترل فرایندهای صنعتی مثل روشن و خاموش کردن موتور ها کنترل چراغ های راهنمایی بسته بندی محصولات و کلی کاربرد دیگه استفاده میشه.

یکی از مهم ترین قابلیت های PLC کنترل زمان بندی و شمارشه که این کار با استفاده از تایمرها و شمارنده ها انجام میشه. این دو ابزار کمک می کنن فرایندهای صنعتی به صورت دقیق قابل اطمینان و تکرارپذیر اجرا بشن.

تایمر (Timer) در PLC چیه؟

در آموزش plc به زبان ساده؛ تایمر توی PLC وظیفه ی ایجاد تاخیر زمانی داره. یعنی می تونه دستورات رو با تأخیر اجرا کنه یا برای مدت زمان مشخصی فعال بمونه.

تایمرها معمولاً در موارد زیر استفاده میشن :

• روشن کردن یک چراغ بعد از ۱۰ ثانیه
• خاموش کردن پمپ آب بعد از ۳۰ دقیقه کارکرد
• ایجاد تاخیر بین دو فرایند در خط تولید

انواع تایمرهای PLC

بسته به برند PLC ممکنه تایمرهای مختلفی در دسترس باشن اما به طور کلی سه نوع تایمر داریم :

۱. تایمر تأخیر در وصل (TON – Timer On Delay)

وقتی ورودی تایمر فعال میشه تایمر شروع به شمارش میکنه. بعد از رسیدن به زمان تعیین شده خروجی فعال میشه.

کاربرد : روشن شدن لامپ بعد از ۵ ثانیه از زدن کلید.

۲. تایمر تأخیر در قطع (TOF – Timer Off Delay)

این تایمر بعد از قطع شدن ورودی شروع به شمارش میکنه و بعد از پایان زمان تعیین شده خروجی خاموش میشه.

کاربرد : خاموش شدن فن تهویه چند دقیقه بعد از خاموش شدن سیستم.

۳. تایمر پالسی (TP – Pulse Timer)

با فعال شدن ورودی خروجی به مدت زمان مشخصی فعال می مونه و بعد از اون خاموش میشه.

کاربرد : کنترل زنگ هشدار به مدت ۱۰ ثانیه.

شمارنده (Counter) در PLC چیه؟

شمارنده ها برای شمارش تعداد دفعات وقوع یک رویداد استفاده میشن. مثل تعداد محصولات روی خط تولید یا شمارش تعداد دفعات روشن و خاموش شدن یک دستگاه.

انواع شمارنده های PLC

در PLC معمولاً دو نوع شمارنده وجود داره :

۱. شمارنده افزایشی (CTU – Count Up)

با هر پالس ورودی مقدار شمارنده یکی زیاد میشه. وقتی به مقدار تعیین شده برسه خروجی فعال میشه.

کاربرد : شمارش تعداد بطری های عبوری از روی نوار نقاله.

۲. شمارنده کاهشی (CTD – Count Down)

با دریافت هر پالس مقدار شمارنده یکی کم میشه. وقتی به صفر برسه خروجی فعال میشه.

کاربرد : شمارش معکوس تعداد بسته های باقی مانده برای بسته بندی.

استفاده از تایمرها و شمارنده ها در برنامه نویسی PLC

در برنامه نویسی PLC معمولاً از زبان های زیر برای کار با تایمر و شمارنده استفاده میشه :

• Ladder Logic (منطقی نردبانی)
• Function Block Diagram (بلوک های تابعی)
• Structured Text (متن ساختاریافته)

در ادامه یک مثال ساده از برنامه نویسی تایمر در زبان Ladder Logic رو بررسی می کنیم.

مثال عملی تایمر و شمارنده در PLC

سناریو :

فرض کنید یک نوار نقاله داریم که باید بعد از ۱۰ ثانیه کار کردن یک شمارنده تعداد بسته های عبوری رو بشماره.

کد Ladder Logic :

 

 

| Start |——[ ]———————(TON T۱, ۱۰s)———( ) Conveyor | | T۱ |——[ ]————————(CTU C۱, ۵۰)———( ) Counter |توضیح :

• وقتی دکمه Start فشرده بشه تایمر بعد از ۱۰ ثانیه خروجی Conveyor رو فعال می کنه.
• سپس هر بسته ای که عبور می کنه شمارنده رو افزایش میده. وقتی به ۵۰ رسید خروجی فعال میشه.

جدول تفاوت تایمرها و شمارنده ها

ویژگی	تایمر (Timer)	شمارنده (Counter)
هدف	تأخیر زمانی	شمارش تعداد رویدادها
انواع	TON TOF TP	CTU CTD
پارامتر اصلی	زمان	تعداد
خروجی	بعد از زمان مشخص	بعد از تعداد مشخص
کاربرد	کنترل روشن/خاموش زمان بندی	شمارش محصولات عبوری

نکات مهم در استفاده از تایمرها و شمارنده ها

1. مدیریت حافظه : تعداد زیاد تایمر و شمارنده ممکنه باعث مصرف زیاد حافظه PLC بشه.
2. خطای دقت : در تایمرها دقت زمانی به اسکن تایم PLC بستگی داره.
3. پشتیبان گیری : همیشه قبل از اجرای تغییرات از برنامه PLC نسخه پشتیبان بگیرید.
4. انتخاب صحیح تایمر/شمارنده : بسته به کاربرد نوع صحیح تایمر یا شمارنده رو انتخاب کنید.

نتیجه گیری

استفاده از تایمرها و شمارنده ها در PLC یکی از ابزارهای کلیدی برای خودکارسازی فرایندهای صنعتی هست. با شناخت انواع تایمرها و شمارنده ها می تونید برنامه های کارآمدتری طراحی کنید و بهره وری سیستم های صنعتی رو افزایش بدید.

پرسش و پاسخ های متداول

۱. چطور می تونم زمان تایمر رو تغییر بدم؟
برای تغییر زمان تایمر باید وارد نرم افزار برنامه نویسی PLC بشید و مقدار پارامتر زمانی رو تغییر بدید. در برخی مدل های پیشرفته امکان تنظیم زمان از طریق HMI (نمایشگر رابط کاربری) هم وجود داره.

۲. تفاوت بین تایمرهای سخت افزاری و نرم افزاری چیه؟
تایمرهای سخت افزاری مستقیماً روی برد PLC قرار دارن و دقت بیشتری دارن اما تایمرهای نرم افزاری در برنامه نویسی به کار میرن و انعطاف بیشتری دارن.

۳. آیا میشه چند تایمر رو همزمان استفاده کرد؟
بله شما می تونید به تعداد دلخواه تایمر در برنامه PLC داشته باشید ولی باید توجه داشته باشید که برنامه پیچیده نشه و از حافظه زیادی استفاده نکنید.

امیدوارم این مقاله بهتون کمک کنه تا بتونید به راحتی با تایمرها و شمارنده های PLC کار کنید. اگر سوالی دارید حتما در بخش نظرات بپرسید!