افت شدید سطح آب در رفسنجان؛ ضربه ای سنگین به اقتصاد پسته – خبرگزاری لاکو | اخبار ایران و جهان

خبرگزاری لاکو – گروه استان ها: شهرستان رفسنجان قلب تولید پسته ایران و جهان با بحرانی بزرگ در حوزه منابع آبی مواجه است که به شدت بر اقتصاد این منطقه تأثیر گذاشته است. کاهش شدید سطح آب های زیرزمینی و شور شدن منابع آبی شرایطی بحرانی برای کشاورزی پسته ایجاد کرده است. این بحران نه تنها تولید این محصول استراتژیک را تهدید کرده بلکه معیشت هزاران کشاورز و آینده اقتصادی منطقه را نیز در خطر قرار داده است.

بحرانی که از عمق ۳۰۰ متری زمین آغاز می شود

طبق گزارش ها در برخی مناطق رفسنجان سطح ایستابی آب به عمق ۳۰۰ متر رسیده است. برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی به منظور آبیاری باغات پسته طی دهه های اخیر اصلی ترین عامل این بحران است. از سوی دیگر تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی نیز وضعیت را وخیم تر کرده اند. با کاهش کیفیت آب شوری بالای منابع موجود تولید پسته را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار داده است.

کاهش تولید پسته؛ بحران در بازارهای جهانی

رفسنجان سالانه بین ۷۰ تا ۸۰ هزار تن پسته تولید می کرد اما در سال جاری به دلیل مشکلات آبی تولید به حدود ۳۰ هزار تن کاهش یافته است. این کاهش تولید ایران را در رقابت با تولیدکنندگان جهانی مانند آمریکا به ویژه در بازارهای صادراتی با چالش روبه رو کرده است. افت کیفیت محصول به دلیل شوری آب نیز یکی از عوامل کاهش تقاضای جهانی برای پسته ایرانی است.

معیشت کشاورزان زیر سایه بحران

کشاورزان منطقه که معیشتشان به طور مستقیم به تولید پسته وابسته است با مشکلات متعددی مواجه اند: کاهش تولید به معنی افت شدید درآمد خانواده های کشاورز است. استفاده از منابع جایگزین مانند آب انتقالی یا شیرین سازی آب هزینه های بالایی دارد که بسیاری از کشاورزان توان پرداخت آن را ندارند. بحران اقتصادی و بی آبی بسیاری از خانواده ها را مجبور به ترک زمین های خود و مهاجرت به شهرها کرده است.

تهدیدی برای اقتصاد ملی

پسته یکی از اقلام اصلی صادراتی غیرنفتی ایران است که سالانه صدها میلیون دلار ارز آوری دارد. کاهش تولید و کیفیت این محصول تأثیر مستقیمی بر درآمدهای ارزی کشور دارد و می تواند بازارهای صادراتی ایران را برای همیشه از دست بدهد.

راهکارها برای عبور از بحران

محمد قاسمی کارشناس اقتصاد کشاورزی به خبرنگار لاکو گفت: برای مقابله با این بحران اقدامات فوری و استراتژیک همچون کاهش مصرف آب در کشاورزی از طریق تکنولوژی های نوین آبیاری تغییر الگوی کشت به محصولاتی که نیاز آبی کمتری دارند و استفاده از آب شیرین کن های صنعتی یا انتقال آب از خلیج فارس برای مصارف کشاورزی هرچند هزینه بر است از جمله راهکارهای رفع مشکل است. وی ادامه داد: ارائه تسهیلات مالی و فنی به کشاورزان برای گذار از این شرایط بحرانی نیز باید در دستور کار باشد.

محمدرضا کشاورز رفسنجانی با ۳۰ سال تجربه در کشاورزی به خبرنگار لاکو می گوید: این بحران آب همه زندگی ما را تحت الشعاع قرار داده است. سطح آب زیرزمینی در زمین های من به بیش از ۲۵۰ متر رسیده و همین موضوع هزینه های آبیاری را چند برابر کرده است. پیش تر پسته های ما کیفیت بسیار بالایی داشتند و محصولمان به کشورهای اروپایی و آسیایی صادر می شد اما الان به خاطر شور شدن آب پوکی پسته ها افزایش یافته و دیگر نمی توانیم کیفیت رقابتی ارائه دهیم.

وی افزود: هزینه های سنگین تأمین آب باعث شده بسیاری از کشاورزان نتوانند قسط های بانکی شان را پرداخت کنند و اگر این وضعیت ادامه پیدا کند من مجبورم باغم را بفروشم یا زمین هایم را به حال خود رها کنم.

علی که یکی از کشاورزان پیشرو در کشت و صادرات پسته است به خبرنگار لاکو می گوید: ما کشاورزان رفسنجان فقط به آب وابسته نیستیم بلکه به یک سیستم مدیریتی کارآمد نیاز داریم. دولت باید به ما کمک کند تا بتوانیم از سیستم های آبیاری نوین مثل آبیاری قطره ای استفاده کنیم. من چند سال پیش بخشی از باغم را به سیستم آبیاری هوشمند مجهز کردم که در کاهش مصرف آب خیلی مؤثر بود اما هزینه این سیستم ها بالاست و همه نمی توانند از آن بهره مند شوند.

این کشاورز افزود: اگر دولت حمایت نکند و وضعیت آب بهبود پیدا نکند نه تنها تولید پسته کاهش می یابد بلکه بخش زیادی از کشاورزان ورشکسته می شوند و مهاجرت به شهرها افزایش پیدا می کند.

زهرا باغدار رفسنجانی نیز درباره چالش ها به خبرنگار لاکو می گوید: شور شدن آب برای ما مثل زهر است. هر سال درخت های بیشتری خشک می شوند و محصولمان کاهش می یابد. ما زنان کشاورز در این منطقه همیشه در کنار مردان کار کرده ایم اما حالا بیشتر وقت و انرژی مان صرف پیدا کردن راه حلی برای حفظ باغ ها می شود.

وی ادامه داد: من معتقدم اگر دولت به ما تسهیلات ارزان تر بدهد یا به طور مستقیم سیستم های آب شیرین کن کوچک برای باغ ها فراهم کند شاید بتوانیم بخشی از این بحران را مدیریت کنیم؛ اما بدون حمایت ما کشاورزان نمی توانیم در برابر این شرایط دوام بیاوریم.

آینده پسته در گرو تصمیمات امروز

بحران آب در رفسنجان یک هشدار جدی است که تنها به پسته محدود نمی شود بلکه کل نظام کشاورزی ایران را تهدید می کند. تصمیم گیری های صحیح و اجرای سریع برنامه های مدیریت منابع می تواند آینده این صنعت استراتژیک را نجات دهد اما تأخیر در اقدام خسارت هایی جبران ناپذیر به بار خواهد آورد.

رفسنجان به عنوان قطب تولید پسته جهان به اقدامات جدی و فوری نیاز دارد تا نه تنها معیشت کشاورزان بلکه اعتبار ایران در بازارهای جهانی را حفظ کند.