روز جهانی افراد دارای معلولیت

روز جهانی افراد دارای معلولیت که هر سال در تاریخ ۳ دسامبر (معادل ۱۲ یا ۱۳ آذر در تقویم شمسی) گرامی داشته می شود، فرصتی است تا با هم نگاهی عمیق تر به چالش ها، توانمندی ها و حقوق این بخش مهم از جامعه مان بیندازیم و قدمی برای ساختن دنیایی برابرتر برداریم.

شاید خیلی ها فکر کنند این روز فقط برای «معلولین» است، اما راستش را بخواهید، این روز برای همه ماست. برای من، برای شما، برای جامعه ای که می خواهیم در آن زندگی کنیم. هدف اصلی این روز، فقط یادآوری یک تاریخ نیست؛ بلکه ایجاد آگاهی، همدلی و حمایت از حقوق آدم هایی است که شاید در ظاهر با بقیه فرق داشته باشند، اما مثل همه ما حق زندگی، آموزش، کار و مشارکت فعال در جامعه را دارند. در این مقاله می خواهیم با هم سفر کنیم به دنیای روز جهانی افراد دارای معلولیت؛ از تاریخچه اش بگیریم تا شعارهای سال های مختلف، از انواع معلولیت ها که شاید بعضی هایشان اصلاً به چشم نیایند تا چالش های پیش روی این عزیزان و البته مهم تر از همه، راه کارهای عملی که هر کدام از ما می توانیم برای ساختن جامعه ای فراگیرتر انجام دهیم. پس با ما همراه باشید تا از این به بعد، نگاهی متفاوت و البته انسانی تر به این موضوع مهم داشته باشیم.

روز جهانی افراد دارای معلولیت ۱۴۰۳ چه روزی است؟

شاید اولین سوالی که به ذهنتان می رسد این باشد که خب، اصلاً این روز کی هست؟ هر سال در تقویم ما تاریخش ثابت نیست و به خاطر همین است که خیلی ها دنبال تاریخ دقیقش می گردند. اما نگران نباشید، چون ما اینجا همه چیز را برایتان شفاف می کنیم.

تاریخ دقیق در تقویم شمسی، میلادی و قمری

روز جهانی افراد دارای معلولیت هر سال در تاریخ ۳ دسامبر میلادی برگزار می شود. حالا بیایید ببینیم این تاریخ در سال جاری (۱۴۰۳ شمسی و ۲۰۲۴ میلادی) دقیقا چه روزی می شود:

• در تقویم شمسی سال ۱۴۰۳: این روز مصادف است با سه شنبه، ۱۳ آذر ۱۴۰۳.
• در تقویم میلادی سال ۲۰۲۴: تاریخ ثابت Tuesday, December 3, 2024 است.
• در تقویم قمری سال ۱۴۴۶: مصادف است با الثلاثاء، ۱ جمادی الثانی ۱۴۴۶.

همانطور که می بینید، تاریخ میلادی این روز همیشه ثابت است و تغییر نمی کند، اما چون تقویم های شمسی و قمری با تقویم میلادی تفاوت هایی دارند، هر سال در تاریخ متفاوتی در این دو تقویم قرار می گیرد. این جزئیات تقویمی شاید در نگاه اول ساده به نظر برسند، اما برای برنامه ریزی و گرامیداشت این روز مهم، دانستنشان ضروری است.

از ایده تا عمل: سیر تحول روز جهانی افراد دارای معلولیت

روز جهانی افراد دارای معلولیت یک شبه به وجود نیامده است. پشت این نام گذاری، سال ها تلاش و مبارزه برای به رسمیت شناختن حقوق و کرامت انسانی نهفته است. بیایید با هم به گذشته برگردیم و ببینیم این روز چطور متولد شد و چه تغییراتی کرد.

ریشه های نام گذاری و شروع یک حرکت جهانی

اولین جرقه های رسمی برای نام گذاری این روز، در سال ۱۹۹۲ توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد زده شد. هدف اصلی از این کار، بالا بردن آگاهی عمومی درباره مسائل مرتبط با معلولیت ها بود. سازمان ملل می خواست مردم دنیا را دور هم جمع کند تا همه درک بهتری از چالش ها و نیازهای افراد دارای معلولیت داشته باشند و از حقوق آن ها حمایت کنند.

تغییر یک عنوان، تغییر یک نگاه: از معلولین تا افراد دارای معلولیت

یکی از مهم ترین تغییراتی که در این سال ها رخ داد و نشان دهنده یک تحول بزرگ در طرز تفکر جامعه جهانی بود، عوض شدن عنوان این روز بود. در ابتدا، این روز با عنوان «روز جهانی معلولین» شناخته می شد. اما کم کم و با افزایش آگاهی، فعالان حقوق افراد دارای معلولیت متوجه شدند که این عبارت، تمام کرامت و ارزش انسانی را در خود ندارد و به جای تمرکز بر «فرد»، تمام هویت او را به «معلولیتش» گره می زند.

تغییر عنوان از «معلولین» به «افراد دارای معلولیت» یک گام بزرگ در جهت تأکید بر این حقیقت بود که معلولیت تنها یکی از ویژگی های یک فرد است، نه تمام هویت او.

همین شد که عنوان به «روز جهانی افراد دارای معلولیت» تغییر کرد. این تغییر شاید در نگاه اول کوچک به نظر برسد، اما یک دنیا معنی پشتش نهفته است؛ یعنی اولاً و مهم تر از همه، «انسان» بودن و بعد، داشتن یک ویژگی خاص به نام «معلولیت». این رویکرد، در واقع تأکیدی بر «فردمحوری» و احترام به کرامت انسانی است، فارغ از هر نوع تفاوت فیزیکی، ذهنی یا حسی.

اهداف اولیه و توسعه آن

اهداف اولیه این روز بر روی درک بهتر، ترویج حقوق و تشویق به مشارکت فعال افراد دارای معلولیت متمرکز بود. اما با گذشت زمان، این اهداف وسیع تر و جامع تر شدند. امروز، ما در کنار افزایش آگاهی، به دنبال ایجاد فرصت های برابر در آموزش، اشتغال، فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هستیم. می خواهیم فضایی بسازیم که هر فرد دارای معلولیتی، بدون هیچ مانعی بتواند استعدادهایش را شکوفا کند و به عنوان یک عضو فعال و ارزشمند در جامعه حضور داشته باشد.

چرا این روز برای همه ما مهم است؟ اهداف اصلی گرامیداشت روز جهانی افراد دارای معلولیت

شاید فکر کنید خب، این یک روز مثل بقیه روزهاست. اما راستش را بخواهید، روز جهانی افراد دارای معلولیت آنقدر مهم است که اگر واقعاً به دنبال ساختن یک جامعه بهتر و عادلانه تر هستیم، باید اهمیت آن را درک کنیم. این روز، تنها یک یادآوری ساده نیست، بلکه نمادی از یک حرکت بزرگ تر است که اهداف بسیار مهمی را دنبال می کند. بیایید نگاهی بیندازیم به این اهداف کلیدی:

۱. افزایش آگاهی و تغییر نگرش: شکستن کلیشه ها

یکی از بزرگترین موانعی که افراد دارای معلولیت با آن روبرو هستند، نه فقط موانع فیزیکی، بلکه موانع ذهنی و نگرش های غلط جامعه است. گرامیداشت این روز به ما کمک می کند تا آگاهی مان را بالا ببریم و کلیشه های قدیمی را که درباره معلولیت وجود دارد، کنار بگذاریم. شاید بسیاری از ما فکر می کنیم معلولیت یعنی ناتوانی مطلق، اما این تفکر کاملاً اشتباه است. این روز به ما یادآوری می کند که افراد دارای معلولیت هم توانایی های بی نظیری دارند و می توانند در عرصه های مختلف بدرخشند. این روز، فرصتی است تا با واقعیت های معلولیت آشنا شویم و بفهمیم که چگونه می توانیم به جای ترحم، به احترام و توانمندی فکر کنیم.

۲. ترویج حقوق و برابری: پایبندی به کرامت انسانی

افراد دارای معلولیت، مثل هر انسان دیگری، حقوقی دارند که باید به طور کامل رعایت شود. سازمان ملل متحد «کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت» را تدوین کرده که چارچوبی برای تضمین این حقوق فراهم می کند. روز جهانی افراد دارای معلولیت فرصتی است تا بار دیگر بر این حقوق تاکید کنیم: حق آموزش با کیفیت، حق دسترسی به خدمات بهداشتی، حق اشتغال، حق مشارکت در تصمیم گیری ها و بسیاری حقوق دیگر. این روز به ما یادآور می شود که همه ما در برابر قانون و در جامعه برابر هستیم و هیچ کس نباید به دلیل معلولیتش، از حقوق اساسی خود محروم شود.

۳. تقویت مشارکت و ادغام: هیچ کس تنها نیست

یکی از بزرگترین خواسته های افراد دارای معلولیت، تنها نماندن و مشارکت فعال در جامعه است. این روز بر اهمیت ایجاد فرصت های برابر برای حضور و فعالیت این عزیزان در تمام جنبه های زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تاکید دارد. این یعنی نه تنها باید موانع فیزیکی را برداریم (مثل رمپ های دسترسی یا آسانسورها)، بلکه باید موانع ذهنی و نگرشی را هم از بین ببریم تا آن ها بتوانند با اعتماد به نفس کامل، در جامعه حضور پیدا کنند. ایجاد فرصت های برابر در آموزش و اشتغال، دو رکن اساسی برای رسیدن به این هدف هستند.

۴. نمایش دستاوردها: قهرمان هایی در میان ما

آیا می دانید چقدر افراد دارای معلولیت در طول تاریخ و حتی همین امروز، در عرصه های مختلف هنری، علمی، ورزشی و اجتماعی افتخارآفرینی کرده اند؟ روز جهانی افراد دارای معلولیت فرصت بی نظیری است تا این دستاوردها را برجسته کنیم. با نمایش این موفقیت ها، نه تنها به خود افراد دارای معلولیت انگیزه می دهیم، بلکه به بقیه جامعه نشان می دهیم که توانایی های این عزیزان گاهی اوقات فراتر از تصور است. این داستان های موفقیت، الهام بخش هستند و به ما یادآوری می کنند که محدودیت ها فقط در ذهن ما هستند.

به طور خلاصه، این روز فقط یک تاریخ روی تقویم نیست؛ یک فرصت است برای همفکری، همدلی و عمل. فرصتی برای ساختن جامعه ای که در آن، هر فردی با هر ویژگی ای، بتواند با سربلندی زندگی کند و استعدادهایش را شکوفا سازد.

شعارهای جهانی: آینه ای برای درک بهتر معلولیت

هر سال، سازمان ملل متحد یک شعار خاص را برای روز جهانی افراد دارای معلولیت انتخاب می کند. این شعارها مثل یک لنز هستند که به ما کمک می کنند روی یکی از جنبه های مهم معلولیت تمرکز کنیم و با دقت بیشتری به آن بپردازیم. این کار باعث می شود تا هر سال، گوشه ای از دنیای افراد دارای معلولیت برای همه ما روشن تر شود.

شعار روز جهانی افراد دارای معلولیت در سال ۲۰۲۴ (۱۴۰۳)

هر سال شعار جدیدی توسط سازمان ملل معرفی می شود. اگرچه شعار دقیق سال 2024 (۱۴۰۳) در زمان نگارش این مطلب ممکن است هنوز به طور رسمی اعلام نشده باشد، اما می توانیم انتظار داشته باشیم که این شعار هم مثل سال های گذشته بر محوریت «فراگیری»، «دسترس پذیری»، «حقوق» و «توانمندسازی» متمرکز باشد. انتخاب این شعارها اهمیت زیادی دارد، چون به ما جهت می دهد و نشان می دهد که جامعه جهانی در حال حاضر روی کدام موضوع بیشتر تمرکز دارد.

مروری بر شعارهای تاثیرگذار گذشته

برای درک بهتر، بیایید نگاهی به برخی از شعارهای سال های گذشته بیندازیم که هر کدام پیام های مهمی را با خود حمل می کردند:

1. همه معلولیت ها قابل مشاهده نیستند (۲۰۲۲): این شعار واقعاً مهم بود و دریچه ای جدید رو به دنیای معلولیت ها باز کرد. خیلی از ما وقتی کلمه معلولیت را می شنویم، ناخودآگاه یاد کسی می افتیم که از ویلچر استفاده می کند یا با عصا راه می رود. اما این شعار به ما یادآوری کرد که بسیاری از معلولیت ها پنهان هستند؛ مثلاً اختلالات سلامت روان، بیماری های مزمن که درد شدید ایجاد می کنند، اختلالات یادگیری مثل دیسلکسیا، یا حتی اوتیسم و ADHD. این ها معلولیت هایی هستند که شاید به چشم نیایند، اما زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می دهند و نیاز به درک و حمایت دارند.
2. بازگشت بهتر: به سوی جهانی شامل معلولیت، در دسترس و پایدار پس از کووید-۱۹ (۲۰۲۰): دوران پاندمی کرونا برای همه ما سخت بود، اما برای افراد دارای معلولیت شاید سخت تر. این شعار به این نکته اشاره داشت که در برنامه ریزی برای ریکاوری و بازگشت به شرایط عادی بعد از کرونا، نباید افراد دارای معلولیت را فراموش کنیم. باید مطمئن شویم که همه سیاست ها و برنامه ها، دسترس پذیری و فراگیری را برای این عزیزان هم تضمین می کند تا کسی از قافله عقب نماند.
3. رهبری و مشارکت افراد دارای معلولیت به سوی جهانی فراگیر، در دسترس و پایدار پس از کووید-۱۹ (۲۰۲۱): این شعار کمی جلوتر رفت و بر نقش فعال و رهبری افراد دارای معلولیت در ساختن آینده ای بهتر تاکید کرد. یعنی نه فقط باید برای آن ها کاری کنیم، بلکه باید اجازه دهیم خودشان در طراحی و اجرای راه حل ها نقش کلیدی داشته باشند.
4. ارتقای مشارکت افراد دارای معلولیت و رهبری آنها: اقدام در دستور کار توسعه ۲۰۳۰ (۲۰۱۹): این شعار، ارتباط مستقیمی با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل داشت و نشان می داد که مشارکت افراد دارای معلولیت، بخش جدایی ناپذیری از توسعه جهانی است.

همانطور که می بینید، هر شعار تمرکز خاص خودش را دارد و همه آن ها در نهایت به دنبال یک هدف مشترک هستند: ساختن دنیایی که در آن هر فردی، فارغ از هر نوع معلولیتی، بتواند با احترام و برابری زندگی کند و نقش خود را ایفا کند. این شعارها به ما یادآوری می کنند که درک معلولیت، یک فرآیند پیچیده و چند وجهی است و ما باید همیشه در حال یادگیری و بهبود نگاه مان باشیم.

فراتر از دیده ها: درک گستره تنوع معلولیت ها

وقتی اسم «معلولیت» می آید، اغلب اولین چیزی که به ذهنمان می رسد، معلولیت های حرکتی یا بینایی است. اما دنیای معلولیت ها خیلی گسترده تر و متنوع تر از این حرف هاست. خیلی وقت ها، معلولیت ها آنقدر پنهان و نامرئی هستند که اصلاً به چشم نمی آیند، اما تاثیر عمیقی بر زندگی فرد دارند. بیایید با هم به این گستره تنوع نگاه کنیم.

۱. معلولیت های قابل مشاهده: آنچه می بینیم

این دسته از معلولیت ها همان هایی هستند که معمولاً با دیدنشان متوجه حضورشان می شویم. مثلاً:

• معلولیت های حرکتی: مثل افرادی که از ویلچر استفاده می کنند، یا با عصا راه می روند و در حرکت کردن محدودیت دارند.
• معلولیت های بینایی: کسانی که نابینا هستند یا کم بینایی شدید دارند و برای دیدن مشکل جدی دارند.
• معلولیت های شنوایی: افرادی که ناشنوا هستند یا شنوایی شان بسیار کم است و برای شنیدن با چالش روبرو هستند.
• معلولیت های جسمی خاص: مثل قطع عضو یا بیماری هایی که ظاهر فیزیکی را تحت تاثیر قرار می دهند.

برای این افراد، مناسب سازی فضاهای فیزیکی (مثل رمپ ها، آسانسورها، تابلوهای بریل) و وسایل ارتباطی (مثل زبان اشاره) بسیار حیاتی است.

۲. معلولیت های نامرئی یا پنهان: آنچه باید درک کنیم

اینجا همان جایی است که پیچیدگی های معلولیت بیشتر خودش را نشان می دهد. بسیاری از معلولیت ها به ظاهر مشخص نیستند، اما بار سنگینی بر دوش فرد می گذارند. تصور کنید کسی را که هر روز با درد مزمن دست و پنجه نرم می کند، اما شما از بیرون هیچ اثری نمی بینید. یا کسی که برای ارتباط برقرار کردن در جمع مشکل دارد، اما شما او را خجالتی یا منزوی قضاوت می کنید. این ها چند نمونه از معلولیت های نامرئی هستند:

• اختلالات سلامت روان: مثل افسردگی شدید، اضطراب فراگیر، اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی که به شدت بر عملکرد روزانه فرد تاثیر می گذارند.
• اوتیسم و ADHD (اختلال نقص توجه و بیش فعالی): این ها اختلالات رشدی عصبی هستند که بر نحوه تعامل فرد با دنیا، یادگیری و تمرکز تاثیر می گذارند. افراد دارای اوتیسم ممکن است در ارتباطات اجتماعی و درک اشارات غیرکلامی چالش داشته باشند.
• بیماری های مزمن: مثل فیبرومیالژیا، سندروم خستگی مزمن، ام اس (MS)، بیماری کرون یا دیابت شدید که علائم آن ها همیشه قابل مشاهده نیستند اما انرژی و توانایی فرد را به شدت محدود می کنند.
• دردهای مزمن: دردهایی که مدت طولانی ادامه دارند و به طور مداوم کیفیت زندگی فرد را کاهش می دهند.
• اختلالات یادگیری: مثل دیسلکسیا (مشکل در خواندن) یا دیسکالکولیا (مشکل در ریاضیات) که هوش فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهند، اما یادگیری را برایش دشوار می کنند.

توجه به این معلولیت های پنهان اهمیت ویژه ای دارد، چون اغلب اوقات، فرد مجبور است برای اثبات وضعیت خود به جامعه و حتی نزدیکانش تلاش زیادی کند و این باعث خستگی و انزوای بیشتر می شود.

۳. تاکید بر نیازهای متفاوت: رویکرد فردمحور

نکته مهم این است که حتی در یک نوع معلولیت خاص، نیازهای افراد می تواند کاملاً متفاوت باشد. یک فرد نابینا ممکن است نیاز به عصای سفید داشته باشد، دیگری به سگ راهنما، و سومی به نرم افزارهای صوتی. همین تفاوت ها نشان می دهد که نمی توانیم یک نسخه واحد برای همه بپیچیم. باید رویکردی «فردمحور» داشته باشیم؛ یعنی به جای اینکه تصور کنیم چه چیزی برای آن ها بهتر است، خودشان را در تصمیم گیری ها دخیل کنیم و از آن ها بپرسیم که چه نیازهایی دارند.

درک این تنوع، اولین قدم برای ساختن جامعه ای همدل تر و فراگیرتر است. جامعه ای که نه فقط به ظاهر افراد، بلکه به نیازهای پنهان و آشکارشان توجه می کند و برای همه فضا ایجاد می کند.

چالش هایی که افراد دارای معلولیت هر روز با آن روبرو هستند

تصور کنید که می خواهید هر روز صبح از خانه خارج شوید و برای انجام کارهای روزمره یا رفتن به سر کار، با یک مسیر پر از مانع روبرو باشید. یا وقتی می خواهید با کسی صحبت کنید، حرفتان شنیده نشود یا قضاوت شوید. این بخشی از واقعیت زندگی برای میلیون ها فرد دارای معلولیت در سراسر جهان است. این چالش ها فقط فیزیکی نیستند، بلکه ریشه در نگرش های جامعه، قوانین ناقص و حتی کمبود آگاهی ما دارند. بیایید با هم به مهم ترین این موانع نگاهی دقیق تر بیندازیم:

۱. موانع فیزیکی و دسترسی ناپذیری: دیوارها و پله ها

یکی از ملموس ترین چالش ها، موانع فیزیکی است. اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان از ویلچر استفاده می کنید، به خوبی می دانید که چقدر سخت است وارد ساختمانی شد که رمپ ندارد، یا از حمل ونقل عمومی استفاده کرد که مناسب سازی نشده است. همین پله ها، سنگ فرش های ناهموار، پیاده روهای بدون شیب مناسب، یا حتی درهای تنگ، می توانند به دیواری بلند تبدیل شوند که جلوی حضور افراد دارای معلولیت را در فضاهای شهری، اداره ها، مراکز خرید و حتی پارک ها می گیرد. فکرش را بکنید، چقدر از استعدادها و توانایی ها ممکن است به خاطر همین موانع ساده، دیده نشوند.

۲. موانع نگرشی و تبعیض اجتماعی: نگاه های ناعادلانه

شاید موانع فیزیکی را بتوان با کمی هزینه و برنامه ریزی برداشت، اما تغییر نگرش ها و از بین بردن تبعیض، به مراتب سخت تر است. انگ زنی، قضاوت های عجولانه، یا حتی ترحم بیش از حد، همه و همه می توانند به شدت روحیه یک فرد دارای معلولیت را تحت تاثیر قرار دهند. اینکه جامعه به جای توانایی ها، فقط به معلولیت فرد نگاه کند، باعث انزوا، کاهش اعتماد به نفس و دوری گزیدن از فعالیت های اجتماعی می شود. خیلی وقت ها، ما ناخواسته با رفتارهایمان، این حس را در آن ها ایجاد می کنیم که تو فرق داری یا نمی توانی.

۳. موانع آموزشی و شغلی: فرصت های از دست رفته

آموزش و شغل، دو بال پرواز هر انسانی هستند. متاسفانه، بسیاری از افراد دارای معلولیت با موانع جدی در این زمینه ها روبرو هستند. عدم دسترسی به مدارس و دانشگاه های مناسب سازی شده، کمبود معلمین و اساتید آموزش دیده برای تدریس به این عزیزان، و نبود منابع آموزشی کافی، باعث می شود که آن ها از حق آموزش با کیفیت محروم شوند. به همین ترتیب، در بازار کار، تبعیض و پیش داوری ها باعث می شوند که فرصت های شغلی محدودتری برای آن ها وجود داشته باشد، حتی اگر مهارت ها و توانایی های لازم را داشته باشند. این یعنی از دست دادن بخش بزرگی از پتانسیل های انسانی جامعه.

۴. چالش های حقوقی و قانونی: نقص در اجرا

خوشبختانه، در بسیاری از کشورها، قوانین حمایتی برای افراد دارای معلولیت وجود دارد. اما چالش اصلی، نقص در اجرای این قوانین است. گاهی اوقات، قوانین خوب روی کاغذ می مانند و در عمل، پیگیری و نظارت کافی برای اجرای آن ها وجود ندارد. این شامل مناسب سازی اجباری ساختمان ها، سهمیه اشتغال، یا دسترسی به خدمات حمایتی می شود. وقتی قانون اجرا نشود، عملاً حمایتی هم وجود نخواهد داشت و افراد دارای معلولیت مجبورند برای کوچکترین حقوق خود مبارزه کنند.

درک این چالش ها، اولین قدم برای حل آن هاست. تا زمانی که مشکلات را نشناسیم، نمی توانیم راه حل های موثری هم برایشان پیدا کنیم. وقت آن است که به جای سکوت، صدایی برای تغییر باشیم و با هم، این موانع را از سر راه برداریم.

بیایید دست به کار شویم: راهکارهای عملی برای ساختن جامعه ای فراگیر

تا اینجا درباره تاریخچه، اهمیت، شعارها و چالش های روز جهانی افراد دارای معلولیت صحبت کردیم. حالا وقتش رسیده که از حرف به عمل برسیم. هر کدام از ما، چه به عنوان یک شهروند عادی، چه به عنوان معلم، مدیر، یا سیاست گذار، می توانیم نقش مهمی در ساختن جامعه ای فراگیرتر و عادلانه تر داشته باشیم. این ها چند راهکار عملی هستند که می توانیم در زندگی روزمره مان به کار ببندیم:

۱. آموزش و آگاهی بخشی مستمر: از سنین کودکی تا بزرگسالی

همه چیز از آگاهی شروع می شود. باید از سنین پایین، در مدارس و حتی در خانه هایمان، کودکان را با مفهوم معلولیت، تفاوت ها و اهمیت احترام به آن ها آشنا کنیم. آموزش باید مستمر باشد؛ نه فقط یک بار در سال، بلکه همیشه. می توانیم از کتاب ها، فیلم ها و بازی هایی که قهرمانان دارای معلولیت دارند، استفاده کنیم. وقتی بچه ها از کوچکی یاد بگیرند که تفاوت ها طبیعی هستند و هر انسانی با هر شرایطی ارزشمند است، آینده ای روشن تر در انتظارمان خواهد بود. برای بزرگسالان هم کارگاه ها و برنامه های آموزشی می تواند نگرش ها را تغییر دهد.

۲. ترویج زبان و ادبیات مناسب: قدرت کلمات

کلمات قدرت زیادی دارند. به جای استفاده از عباراتی مثل معلولین، ناقص العضو یا قربانی معلولیت، همیشه از عبارت فرد دارای معلولیت استفاده کنیم. این تغییر کوچک، بسیار مهم است؛ چون تاکید می کند که اول از همه یک فرد وجود دارد و بعد، یک معلولیت که یکی از ویژگی های اوست، نه تمام هویتش. این احترام به کرامت انسانی است. همچنین از اصطلاحات ترحم آمیز یا کلیشه ای پرهیز کنیم.

۳. حمایت از قوانین و سیاست های حمایتی: از قانون روی کاغذ تا اجرا در عمل

به عنوان شهروند، باید از مسئولین و سیاست گذاران بخواهیم که قوانین حمایتی مربوط به افراد دارای معلولیت را به درستی اجرا کنند. این شامل موارد زیر می شود:

• مناسب سازی اجباری: اطمینان از اینکه همه ساختمان های عمومی و خصوصی، فضاهای شهری و حمل ونقل عمومی، برای همه قابل دسترسی هستند.
• سهمیه اشتغال: پیگیری اجرای سهمیه اشتغال برای افراد دارای معلولیت در سازمان ها و شرکت ها و اطمینان از فراهم بودن شرایط کار مناسب برای آن ها.
• دسترسی به آموزش با کیفیت: حمایت از مدارس و دانشگاه ها برای ارائه امکانات و خدمات آموزشی مناسب برای تمامی دانش آموزان و دانشجویان دارای معلولیت.

۴. نقش فناوری های کمکی و دسترس پذیری دیجیتال: پلی به سوی استقلال

فناوری می تواند یک ابزار قدرتمند برای توانمندسازی افراد دارای معلولیت باشد. از نرم افزارهای تبدیل متن به گفتار برای افراد نابینا گرفته تا سمعک های پیشرفته و رابط های کاربری خاص برای افراد دارای معلولیت های حرکتی. همچنین، اطمینان از دسترس پذیری وب سایت ها، اپلیکیشن ها و محتوای دیجیتال برای همه، بسیار حیاتی است. یک وب سایت که برای همه قابل استفاده نباشد، نیمی از جامعه را از دسترسی به اطلاعات محروم می کند.

۵. تشویق به مشارکت فعال و توانمندسازی: قهرمان زندگی خود

به جای اینکه همه کارها را برای افراد دارای معلولیت انجام دهیم، باید بستری فراهم کنیم که خودشان بتوانند در تمام جنبه های زندگی اجتماعی و تصمیم گیری ها مشارکت کنند. تشویق آن ها به استقلال، مسئولیت پذیری و نقش آفرینی اجتماعی، کلید اصلی توانمندسازی است. هر چه بیشتر آن ها را در فعالیت های مختلف جامعه سهیم کنیم، حس ارزشمندی و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنند و استعدادهایشان شکوفا می شود.

۶. همدلی و احترام فردی: مسئولیت هر یک از ما

در نهایت، مهم ترین راهکار، همدلی و احترام فردی است. خودمان را جای آن ها بگذاریم. با آن ها با احترام رفتار کنیم، به نیازهایشان گوش دهیم و اگر می توانیم، بدون اینکه آن ها را شرمنده کنیم، کمکشان کنیم. یک لبخند، یک کلمه دلگرم کننده، یا حتی یک پیشنهاد کمک ساده، می تواند تاثیر بزرگی در زندگی یک فرد داشته باشد.

به یاد داشته باشیم، جامعه ای که برای افراد دارای معلولیت مناسب سازی شود، نه فقط برای آن ها، بلکه برای همه ما، سالمندان، کودکان، مادران دارای کالسکه و حتی افراد آسیب پذیر، جامعه ای بهتر و انسانی تر خواهد بود.

این ها فقط چند نمونه از کارهایی هستند که می توانیم انجام دهیم. بیایید این راهکارها را جدی بگیریم و هر کدام از ما از همین امروز، قدمی برای ساختن جامعه ای که در آن هیچ کس به دلیل تفاوت هایش عقب نماند، برداریم.

قصه هایی که الهام بخش هستند: توانایی های بی نظیر افراد دارای معلولیت

گاهی اوقات برای اینکه یک مفهوم را بهتر درک کنیم، نیاز داریم داستان هایی از دل واقعیت بشنویم. داستان هایی که به ما نشان می دهند معلولیت، هرگز به معنای ناتوانی نیست، بلکه گاهی اوقات می تواند سرمنشاء قدرت و اراده ای بی نظیر باشد. در هر گوشه ای از دنیا و حتی همین ایران خودمان، افراد دارای معلولیتی زندگی می کنند که با تلاش و پشتکارشان، نه تنها بر چالش های شخصی خود فائق آمده اند، بلکه الهام بخش هزاران نفر دیگر شده اند.

تصور کنید دختری را که از ناحیه دست ها دچار معلولیت است، اما با پاهای خود چنان نقاشی های زیبایی می کشد که استادان نقاشی را به تحسین وا می دارد. او نه تنها با دستانش، بلکه با قلب و روحش رنگ ها را در هم می آمیزد و به دنیا ثابت می کند که محدودیت فقط یک واژه است.

یا مرد جوانی که بعد از یک حادثه، توانایی راه رفتن را از دست می دهد. اما به جای ناامیدی، تصمیم می گیرد به ورزش روی بیاورد. او با ویلچر خود در مسابقات دو و میدانی شرکت می کند، مدال می آورد و پرچم کشورش را در بالاترین سکوها به اهتزاز درمی آورد. او به ما می آموزد که شکست فیزیکی، هرگز به معنای شکست روحی نیست.

یا بانوی نابینایی که با وجود چالش های بینایی، در رشته ادبیات تحصیل می کند، چندین کتاب می نویسد و داستان هایش را برای دیگران روایت می کند. او دنیا را نه با چشم، بلکه با کلماتش می بیند و با هر کلمه ای که می نویسد، دریچه ای نو به سوی آگاهی می گشاید.

این داستان ها، تنها گوشه ای از توانایی های بی نظیر افراد دارای معلولیت هستند. آن ها به ما یادآوری می کنند که:

• اراده و پشتکار، می تواند هر مانعی را از سر راه بردارد.
• هر انسانی، فارغ از ظاهرش، دارای استعدادها و توانایی های منحصر به فردی است.
• جامعه باید بستری فراهم کند تا این استعدادها به درستی دیده و شکوفا شوند.

این قهرمانان واقعی زندگی، نه تنها برای افراد دارای معلولیت، بلکه برای همه ما، چراغ راهی هستند تا در مسیر زندگی، هرگز از رویاهایمان دست نکشیم و با چالش ها بجنگیم. داستان هایشان، صدای امید است در دنیایی پر از چالش.

نتیجه گیری

روز جهانی افراد دارای معلولیت، تنها یک تاریخ در تقویم نیست؛ این روز یک تلنگر است، یک یادآوری مهم که هر سال باید به آن توجه کنیم. هدف اصلی این روز، فراتر از صرفاً آگاهی بخشی است؛ ما باید به دنبال درک عمیق تر از دنیای افراد دارای معلولیت باشیم، به حقوقشان احترام بگذاریم، برای حل چالش هایشان گام برداریم و توانمندی های بی نظیرشان را در آغوش بگیریم.

دیدیم که این روز چطور از یک ایده شروع شد و چگونه با تغییر نام، به کرامت انسانی تاکید بیشتری کرد. نگاهی انداختیم به شعارهای جهانی که هر سال ما را به تفکر درباره جنبه ای خاص از معلولیت دعوت می کنند، از معلولیت های پنهان گرفته تا اهمیت مشارکت. درک کردیم که دنیای معلولیت ها چقدر متنوع است و چالش هایی که افراد دارای معلولیت با آن روبرو هستند، از موانع فیزیکی تا تبعیض های اجتماعی، تا چه حد پیچیده و دردناک اند.

اما مهم تر از همه، فهمیدیم که هر کدام از ما می توانیم چه نقش موثری داشته باشیم. از آموزش کودکانمان بگیریم تا حمایت از قوانین و استفاده از زبان مناسب، از ترویج فناوری های کمکی تا تشویق به مشارکت فعال و مهم تر از همه، پرورش همدلی و احترام فردی. جامعه ای که برای افراد دارای معلولیت مناسب سازی شود و حقوق آن ها را به رسمیت بشناسد، در واقع برای همه اعضای خود، از کودکان تا سالمندان، جامعه ای بهتر، انسانی تر و باکیفیت تر خواهد بود.

پس بیایید روز جهانی افراد دارای معلولیت را تنها به عنوان یک تاریخ ندانیم، بلکه آن را آغاز یک حرکت مستمر برای ساختن دنیایی برابر، عادلانه و فراگیر برای همه بدانیم. دنیایی که در آن هر انسانی، فارغ از هر تفاوت یا محدودیتی، بتواند با افتخار زندگی کند و استعدادهایش را شکوفا سازد. این مسئولیت همه ماست.