شهر زیرزمینی کاریز | قدیمی ترین قنات ایران و تاریخچه آن

آخرین به روز رسانی: 20/05/1404

خواندن این مطلب 12 دقیقه زمان میبرد

شهر زیرزمینی کاریز | قدیمی ترین قنات ایران و تاریخچه آن

شهر زیرزمینی کاریز، از قدیمی ترین قنات های ایران

شهر زیرزمینی کاریز کیش، یک شاهکار مهندسی باستانی با قدمتی ۲۵۰۰ ساله است که حالا تبدیل به یکی از جذاب ترین جاذبه های گردشگری جزیره کیش شده. این قنات باستانی، نه تنها به خاطر سقف مرجانی پر از فسیل های میلیون ها ساله، بلکه به دلیل هوای خنک و دلپذیرش در دل گرمای شرجی کیش و همچنین داشتن تنها مسجد مرجانی دنیا، حسابی خاص و دیدنیه.

فکرشو بکنید، وارد تونل هایی می شید که هزاران سال پیش، نیاکان ما برای رسوندن آب شیرین به جزیره، با دست خودشون کنده کاری کردن! این کاریز، یک جورایی موزه زنده ای از تاریخ و زمین شناسی ایرانه که هر قدم توش، شما رو به دل گذشته های دور می بره و از معماری و هوش اجدادمون حسابی سر ذوق میاره. آماده اید بریم یه سفر زیرزمینی هیجان انگیز به دل کاریز؟

کاریز کیش کجاست؟ (آدرس و دسترسی)

اگه اومدید کیش و دلتون می خواد یه جای متفاوت رو ببینید، شهر زیرزمینی کاریز بهترین انتخابه. آدرسش رو براتون میگم تا راحت پیداش کنید: استان هرمزگان، جزیره کیش، بلوار میرمهنا، حد فاصل میدان المپیک و میدان فارور.

برای دسترسی به کاریز، گزینه های زیادی دارید. می تونید با تاکسی های جزیره راحت خودتون رو به اونجا برسونید. اگه ماشین شخصی دارید که دیگه چه بهتر، مسیر کاملاً مشخصه. خیلی از تورهای گشت جزیره هم کاریز رو توی برنامه شون دارن، پس اگه با تور اومدید، نگران رفت و آمد نباشید. کلاً دسترسی بهش آسونه و می تونید با خیال راحت برنامه ریزی کنید. اگه نقشه گوگل مپ رو هم باز کنید، دقیقاً مسیرش رو نشونتون میده و گُم نمی شید.

تاریخچه شگفت انگیز کاریز: از قنات باستانی تا شهر زیرزمینی

کاریز، یا همون قنات، یه اختراع ناب ایرانیه که قدمتش به دوران تمدن های باستانی ما برمی گرده. تو سرزمینی مثل ایران که آب مثل طلا ارزشمنده، قنات ها حکم رگ های حیاتی رو داشتن. این سازه های زیرزمینی، آب های زیرزمینی رو به سطح زمین می آوردن و زندگی رو ممکن می کردن. کاریز کیش هم از همین دسته قنات هاست؛ یه شاهکار مهندسی که تو دل جزیره کویری کیش، معجزه آب رو رقم می زده.

قنات؛ شریان حیاتی ایران باستان

قنات ها فقط یه سیستم آبرسانی نبودن؛ اونا نمادی از هوش، پشتکار و دانش نیاکان ما بودن. آب های زیرزمینی رو از دل کوه و دشت، با یه شیب ملایم و حساب شده، به شهرها و مزارع می رسوندن و تشنگی زمین و آدم ها رو برطرف می کردن. این سیستم پیچیده، نیاز به نقشه کشی دقیق، دانش زمین شناسی و مهارت های اجرایی بالایی داشته که ایرانی ها توش استاد بودن.

قدمت ۲۵۰۰ ساله و کاربری اولیه کاریز کیش

کاریز کیش حدود ۲۵۰۰ سال قدمت داره. به احتمال زیاد تو دوره اشکانیان ساخته شده و اون زمان ها، یکی از اصلی ترین منابع آب شیرین جزیره بوده. آب این قنات اونقدر زلال و شیرین بوده که نه فقط مردم جزیره برای آشامیدن و کشاورزی ازش استفاده می کردن، بلکه حتی به کشتی های تجاری که از کنار جزیره رد می شدن هم آب می فروختن. این یعنی کاریز کیش تو اون دوران، یه شریان حیاتی برای تجارت و زندگی تو منطقه به حساب میومده.

فیلتر طبیعی آب با مرجان ها

یکی از ویژگی های عجیب و غریب کاریز کیش، سیستم تصفیه طبیعی آبشه. آب بارون از لایه های مرجانی و رسوبی زمین عبور می کرده و این مرجان ها مثل یه فیلتر طبیعی، آب رو تصفیه و شیرین می کردن. یعنی آب کاریز، بدون هیچ ماده شیمیایی، کاملاً طبیعی و پاک بوده. این یه درس بزرگه برای ما که چطور طبیعت خودش بهترین راه حل ها رو برای نیازهای ما داره.

معجزه بازسازی: کاریز از مخروبه تا شهر زیرزمینی

سال ها گذشت و کاریز کیش، مثل خیلی از سازه های قدیمی، کم کم از رونق افتاد. اما یه روز، یه مهندس ایرانی مقیم آلمان به اسم آقای منصور حاجی حسینی، تصمیم گرفت این میراث باستانی رو دوباره زنده کنه. ایشون با سرمایه گذاری شخصی و کلی ذوق و سلیقه، از سال ۱۳۷۸ شروع به بازسازی و احیای این قنات قدیمی کرد.

نتیجه کار، واقعاً شگفت انگیزه! اون قنات مخروبه و فراموش شده، حالا تبدیل شده به یه مجموعه گردشگری مدرن و دیدنی به اسم شهر زیرزمینی کاریز. اما یه نکته مهم رو باید بدونید: کاریز هیچ وقت یه شهر باستانی به معنی واقعی کلمه نبوده که مردم توش زندگی کنن. این اسم شهر زیرزمینی یه عنوان مدرنه که بعد از بازسازی بهش دادن تا جذابیتش رو بیشتر کنن. در واقع، این مجموعه همون قنات باستانیه که با یه نورپردازی عالی و امکانات رفاهی، کاری کردن که بشه به راحتی توش قدم زد و از تماشاش لذت برد.

شگفتی های معماری و زمین شناسی کاریز: گنجینه ای از طبیعت و هنر مهندسی

وقتی وارد کاریز می شید، حس می کنید پا تو یه دنیای دیگه گذاشتید. اینجا فقط یه قنات قدیمی نیست، یه گالری طبیعی از هنر زمین و هوش انسانه. هر گوشه اش یه داستانی برای گفتن داره.

وسعت و ساختار پیچیده

شهر زیرزمینی کاریز حدود ۱۰ هزار متر مربع وسعت داره و تو عمق ۱۲ تا ۱۶ متری از سطح زمین قرار گرفته. باورنکردنیه که چطور این همه فضا رو با دست حفر کردن! این قنات مجموعاً ۲۷۴ حلقه چاه داشته که حالا ۷۴ حلقه اش تو مجموعه قابل بازدید و فعاله. بعضی از این چاه ها دست نخورده موندن و بعضی ها رو برای تهویه بهتر هوا و نورگیری بیشتر، به شکل مخروطی درآوردن.

تو مسیر بازدید، به پایابها هم برمی خورید. پایاب ها جاهایی بودن که مردم برای برداشت آب از قنات، راحت تر بهش دسترسی پیدا می کردن. کنار ورودی موزه، یه پایاب قدیمی با قدمت حدود ۸۰۰ سال وجود داره که حسابی دیدنیه. اینجا می تونید تصور کنید مردم اون زمان چطور برای برداشت آب میومدن و میرفتن.

سقف مرجانی: موزه ای زنده از فسیل ها

یکی از خاص ترین ویژگی های کاریز، سقف ۷ متریشه که تماماً از مرجان تشکیل شده. می دونید چرا اینقدر خاصه؟ چون میلیون ها سال پیش، اینجا بستر دریا بوده! یعنی بالای سر شما، همون جایی که دارید راه می رید، زمانی پر از آب و موجودات دریایی بوده. حالا اون موجودات، تبدیل به فسیل شدن و به راحتی می تونید ردپای صدف ها و آبزیان باستانی رو روی سقف ببینید. واقعاً مثل یه موزه زنده زمین شناسی می مونه.

طبق آزمایش هایی که تو دانشگاه مونیخ آلمان روی نمونه هایی از این فسیل ها انجام شده، قدمت این سقف مرجانی بین ۵۳ تا ۵۷۰ میلیون سال تخمین زده شده. یعنی دارید از زیر سقف هایی عبور می کنید که عمرشون به قدمت دایناسورها و حتی قبل تر از اون ها می رسه!

خنکی مطبوع در دل گرمای کیش

اگه تو فصل تابستون به کیش سفر کرده باشید، حتماً می دونید که گرما و شرجی حسابی کلافه کننده است. اما وقتی وارد کاریز میشید، انگار وارد یه دنیای خنک و مطبوع میشید. دمای هوا داخل کاریز بین ۱۰ تا ۱۲ درجه خنک تر از بیرونه. این خنکی طبیعی، یکی از دلایل اصلیه که خیلی از گردشگرا تو فصول گرم، برای ساعاتی هم که شده از گرمای بیرون فرار می کنن و میان اینجا تا یه نفسی تازه کنن.

جریان آب شیرین

با وجود اینکه کاریز بازسازی شده، هنوز تو بخش هایی از اون می تونید جریان آب شیرین رو ببینید. این خودش نشون دهنده حیات و پویایی این سیستم باستانیه و یادآوری می کنه که این تونل ها زمانی شریان حیاتی جزیره بودن.

خواص درمانی خاک مرجانی

یه نکته جالب دیگه درباره خاک هایی که از کاریز استخراج شده اینه که میگن خواص درمانی زیادی دارن و تو بحث گل درمانی ازشون استفاده میشه. البته این بخش بیشتر جنبه اطلاعات عمومی داره و فعلاً کاربرد گردشگری مستقیمی نداره.

امکانات و بخش های دیدنی شهر زیرزمینی کاریز

شهر زیرزمینی کاریز فقط یه تونل برای بازدید نیست؛ اینجا یه مجموعه کامله که حسابی برای بازدیدکننده ها فکر شده و امکانات متنوعی داره تا تجربه شما رو کامل کنه.

موزه خلیج فارس: سفری به دل تاریخ

همونطور که تو کاریز قدم می زنید، می تونید از موزه خلیج فارس هم دیدن کنید. تو این موزه، آثار تاریخی، ابزارآلات قدیمی و مستنداتی درباره خلیج فارس و زندگی مردم بومی منطقه به نمایش گذاشته شده. اینجا می تونید بیشتر با فرهنگ و تاریخ این مرز و بوم آشنا بشید.

بازارچه صنایع دستی: سوغاتی های خاص

یه بازارچه سنتی هم تو مجموعه کاریز وجود داره که می تونید توش صنایع دستی محلی و سوغاتی های خاص کیش رو پیدا کنید. این بازارچه فضای سنتی و قشنگی داره و فرصت خوبیه برای خرید یه یادگاری از سفرتون به کیش.

مسجد مرجانی: اعجاز هنر و طبیعت

باور نکردنیه، اما کاریز کیش تنها مسجد مرجانی جهان رو تو خودش جا داده! سقف این مسجد، مثل سقف اصلی کاریز، پر از مرجان ها و فسیل های دریاییه. فکرشو بکنید، تو دنیا هیچ جای دیگه ای مسجدی با این ویژگی پیدا نمی کنید. این مسجد واقعاً یه نمونه بی نظیر از ترکیب هنر معماری و شگفتی های طبیعته که حسابی شما رو به فکر فرو می بره.

عکاسخانه سنتی: یادگاری با لباس های محلی

اگه دوست دارید عکس های خاص و به یادموندنی از سفرتون داشته باشید، عکاسخانه سنتی کاریز رو از دست ندید. اینجا می تونید لباس های محلی بپوشید و با همون فضاسازی سنتی داخل کاریز، عکس های قشنگی بگیرید. این یه فرصت عالیه برای ثبت خاطرات شیرین.

رستوران و کافه (لمکده): استراحتی دلپذیر

بعد از کلی گشت وگذار تو دالان های کاریز، حتماً خسته و تشنه می شید. نگران نباشید، چون تو مجموعه یه رستوران و کافه (لمکده) هم هست که می تونید اونجا استراحت کنید، یه چایی یا قهوه نوش جان کنید و اگه گرسنه تون بود، غذای محلی بخورید. فضای لمکده هم حسابی دلپذیر و سنتیه.

سالن آمفی تئاتر و کنفرانس

علاوه بر این ها، تو مجموعه کاریز، سالن آمفی تئاتر و کنفرانس هم تعبیه شده که نشون میده این فضا فقط برای بازدید نیست و میشه ازش برای رویدادهای فرهنگی و هنری هم استفاده کرد.

کلاً فضاسازی و نورپردازی داخل کاریز جوریه که هر قسمت رو زیبا و دیدنی کرده. قدم زدن تو دالان های روشن و خنک، در کنار فسیل های باستانی و صدای آرام آب، یه تجربه فراموش نشدنی رو براتون رقم میزنه.

اطلاعات بازدید از کاریز کیش

حالا که حسابی مشتاق شدید برای دیدن کاریز، بریم سراغ جزئیات مهمی که برای برنامه ریزی بازدیدتون لازمه.

ساعت بازدید: از صبح تا شب

کاریز کیش تقریباً تمام روز بازه و می تونید از صبح تا شب ازش بازدید کنید. ساعت بازدیدش معمولاً از ۹:۵۰ صبح تا ۱۰:۳۰ شب هست. البته همیشه توصیه می کنیم قبل از رفتن یه چک نهایی بکنید، چون گاهی اوقات ممکنه ساعت ها تغییر کنه.

قیمت بلیط: ارزشی در برابر تجربه

برای ورود به شهر زیرزمینی کاریز باید بلیط تهیه کنید. قیمت بلیط ممکنه در طول زمان تغییر کنه، ولی خب با توجه به تجربه بی نظیری که این بازدید بهتون میده، ارزشش رو داره. معمولاً اطلاعات مربوط به قیمت رو می تونید از ورودی مجموعه یا وب سایت های گردشگری کیش پیدا کنید.

مدت زمان بازدید: ۲ تا ۳ ساعت جذابیت

اگه می خواید با خیال راحت و بدون عجله از تمام بخش های کاریز دیدن کنید و حسابی ازش لذت ببرید، حدود ۲ تا ۳ ساعت زمان نیاز دارید. این زمان شامل گشت وگذار تو دالان ها، بازدید از موزه و بازارچه و استراحت تو کافه میشه. پس یه طوری برنامه ریزی کنید که عجله ای تو کار نباشه.

بهترین زمان بازدید: خنکای دلپذیر

همونطور که قبلاً گفتم، دمای هوای داخل کاریز بین ۱۰ تا ۱۲ درجه خنک تر از بیرونه. همین ویژگی باعث شده که بهترین زمان بازدید از کاریز، اتفاقاً فصول گرم سال باشه! تو تابستون که گرمای کیش آدمو از پا درمیاره، کاریز مثل یه پناهگاه خنک عمل می کنه و می تونید ساعاتی رو تو هوای مطبوعش نفس بکشید. البته تو فصول سرد هم بازدید ازش لذت بخش و دیدنیه، اما اگه گرما رو دوست ندارید، تابستون رو برای کاریز انتخاب کنید.

جاهای دیدنی نزدیک شهر زیرزمینی کاریز کیش

یکی از مزیت های کاریز اینه که نزدیک چند تا جای دیدنی دیگه کیش هم هست. اینجوری می تونید برنامه تون رو جوری تنظیم کنید که چند تا جاذبه رو توی یه روز ببینید و نهایت استفاده رو از زمانتون ببرید. اینا جاهای دیدنی نزدیکن که می تونید بعد از کاریز بهشون سر بزنید:

شهر باستانی حریره: این شهر قدیمی با ویرانه های جذابش، داستان هایی از زندگی مردم تو قرن ۸ هجری رو براتون روایت می کنه. فاصله اش از کاریز کمه و می تونید با یه پیاده روی کوتاه یا یه تاکسی خودتون رو بهش برسونید.
آب انبار سنتی کیش: این آب انبار قدیمی با معماری خاص خودش، یکی دیگه از نمونه های هوش ایرانی ها تو مدیریت آبه. حتماً ازش دیدن کنید.
موزه مردم شناسی بومیان کیش: اگه دلتون می خواد بیشتر با فرهنگ و زندگی بومیان کیش آشنا بشید، این موزه رو از دست ندید.

با یه برنامه ریزی درست، می تونید یه روز کامل رو به گشت وگذار تو این منطقه تاریخی اختصاص بدید و حسابی کیف کنید.

رستوران ها و هتل های اطراف کاریز کیش

بعد از یه گشت وگذار حسابی و طولانی تو کاریز، حتماً گرسنه یا تشنه می شید. نگران نباشید، چون هم تو خود مجموعه کافه و رستوران هست، هم اطرافش گزینه های خوبی برای شکم گردی و استراحت وجود داره. اگر هم قصد اقامت نزدیک کاریز رو دارید، هتل های خوبی تو این منطقه پیدا میشه.

رستوران های پیشنهادی نزدیک کاریز کیش

اگه دلتون خواست از فضای بیرون مجموعه برای ناهار یا شام استفاده کنید، این رستوران ها رو پیشنهاد می کنم:

رستوران شامرزا کیش: یه رستوران باکیفیت و محیطی دلنشین برای صرف غذاهای خوشمزه.
رستوران نگین خلیج فارس کیش: گزینه ای عالی برای تجربه غذاهای دریایی و محلی با کیفیت.
رستوران خان دایی: یکی دیگه از رستوران های خوب اطراف کاریز که می تونید غذای باکیفیت رو توش پیدا کنید.

هتل های پیشنهادی نزدیک کاریز کیش

اگه دلتون می خواد هتلتون نزدیک به کاریز باشه تا راحت تر بهش دسترسی داشته باشید، این هتل ها رو در نظر بگیرید:

هتل شایان کیش: یکی از هتل های لوکس و معروف کیش با امکانات عالی.
هتل ترنج کیش: این هتل خاص و زیبا که روی آب ساخته شده، تجربه ای متفاوت رو بهتون میده.
هتل آرامیس پلاس کیش: هتلی مدرن و راحت با دسترسی خوب به جاذبه ها.
هتل فلامینگو کیش: هتلی با فضای سبز زیبا و امکانات رفاهی مناسب.
هتل ویدا کیش: یکی از هتل های جدید و باکیفیت جزیره.
هتل بزرگ داریوش کیش: هتل ۵ ستاره با معماری الهام گرفته از تخت جمشید.

با انتخاب یکی از این گزینه ها، هم به کاریز نزدیکید و هم می تونید از امکانات رفاهی خوبی بهره مند بشید.

جمع بندی

خب، رسیدیم به آخر این سفر زیرزمینی. شهر زیرزمینی کاریز، واقعاً یه جاذبه گردشگری بی نظیره که هر کسی باید حداقل یک بار ازش دیدن کنه. این قنات باستانی با قدمت ۲۵۰۰ ساله، با سقف مرجانی ۷ متری که پر از فسیل های میلیون ها ساله است، هوای خنک و دلپذیرش تو دل گرمای کیش، و داشتن تنها مسجد مرجانی دنیا، حسابی شما رو شگفت زده می کنه.

یادمون باشه، کاریز کیش فقط یه بنای تاریخی نیست؛ اون یه درس بزرگه از هوش و توانایی نیاکان ما برای استفاده بهینه از منابع طبیعی. این قنات زیرزمینی، شریان حیاتی کیش تو گذشته بوده و حالا، با بازسازی و تبدیل شدنش به یک مجموعه گردشگری، همچنان به حیات خودش ادامه میده و داستان های کهن رو برای ما زنده نگه می داره.

از موزه خلیج فارس و بازارچه صنایع دستی تا عکاسخانه سنتی و رستوران، همه چی تو کاریز برای یه تجربه کامل فراهمه. پس اگه مسیرتون به کیش افتاد، بازدید از شهر زیرزمینی کاریز، از قدیمی ترین قنات های ایران رو به هیچ عنوان از دست ندید. مطمئن باشید که با خاطراتی فراموش نشدنی از این سفر زیرزمینی، برمی گردید.

سوالات متداول

شهر زیرزمینی کاریز کیش کجاست؟

شهر زیرزمینی کاریز کیش در استان هرمزگان، جزیره کیش، بلوار میرمهنا، حد فاصل میدان المپیک و میدان فارور قرار دارد. دسترسی به آن با تاکسی، ماشین شخصی و تورهای گشت جزیره امکان پذیر است.

قدمت کاریز کیش چقدر است؟

قدمت شهر زیرزمینی کاریز کیش به حدود ۲۵۰۰ سال پیش بازمی گردد و در دوران اشکانیان ساخته شده است.

ساعت بازدید کاریز کیش چگونه است؟

کاریز کیش معمولاً از ساعت ۹:۵۰ صبح تا ۱۰:۳۰ شب برای بازدید عموم باز است. توصیه می شود قبل از مراجعه، از آخرین تغییرات ساعت بازدید مطلع شوید.

آیا کاریز کیش واقعاً یک شهر باستانی بوده است؟

خیر، کاریز کیش در اصل یک قنات باستانی بوده که برای تامین آب جزیره حفر شده بود. نام شهر زیرزمینی یک عنوان مدرن است که پس از بازسازی و تبدیل آن به یک مجموعه گردشگری به آن اطلاق شده است و به معنای شهری باستانی که مردم در آن زندگی می کردند، نیست.

چرا هوای داخل کاریز کیش خنک است؟

هوای داخل کاریز کیش به دلیل قرار گرفتن در عمق ۱۲ تا ۱۶ متری زیر زمین و ماهیت سنگی و مرجانی دیواره ها، بین ۱۰ تا ۱۲ درجه سانتی گراد خنک تر از هوای بیرون است که آن را به محلی دلپذیر برای بازدید در فصول گرم سال تبدیل می کند.

آیا کاریز کیش تنها مسجد مرجانی جهان را دارد؟

بله، مسجد موجود در شهر زیرزمینی کاریز کیش، تنها مسجد جهان است که سقف آن تماماً از مرجان ها و فسیل های دریایی تشکیل شده و یک ویژگی منحصر به فرد به شمار می آید.