خلاصه کتاب کمدی سیاه پیتر شفر | هر آنچه باید بدانید
خلاصه کتاب کمدی سیاه ( نویسنده پیتر شفر )
«کمدی سیاه» پیتر شفر، نمایشنامه ایه که با یه ایده خلاقانه، ما رو تو تاریکی مطلق به دیدن یه عالمه کمدی دعوت می کنه. تو این اثر، شخصیت ها تو یه آپارتمان بی برق حسابی گند می زنن و ما از پشت پرده اون تاریکی، تمام جزئیات خنده دار و مضحک رو می بینیم. این نمایش حسابی بهتون حال می ده.
بیایید با هم غرق شویم در دنیای پیتر شفر، یکی از اون نمایشنامه نویس های کاربلد بریتانیایی که کلی اثر درخشان از خودش به جا گذاشته. بین کارهای شاخصش، «کمدی سیاه» یه چیز دیگه است؛ نمایشنامه ای که نه تنها خنده دار و پر از موقعیت های باحال و غیرمنتظره ست، بلکه حسابی به فکر فرو می برتتون. این نمایشنامه یه جایزه تونی هم سال ۱۹۶۷ برده که خودش نشون می ده با یه اثر مهم طرفیم. تو این مقاله قراره حسابی بریم سراغش؛ از ته و توی داستانش گرفته تا شخصیت های عجیب و غریبش، سبک خاص کمدیش (که بهش می گن فارس و کمدی سیاه) و حتی نمادهای نوری و تاریکی که شفر با استادی ازشون استفاده کرده. پس اگه دنبال یه خلاصه حسابی و یه تحلیل جوندار از «کمدی سیاه» هستید، جای درستی اومدید!
خلاصه دقیق و پر از ماجرای «کمدی سیاه»: وقتی تاریکی، همه چیز رو روشن می کنه!
حالا بریم سراغ اصل مطلب، یعنی داستان «کمدی سیاه». تصور کنید یه صحنه تئاتر که اولش همه چیز تاریکه، ولی مخاطب همه چیو می بینه! آره، پیتر شفر این جوری بازی رو شروع کرده. یه ایده خلاقانه که حسابی به کمدی داستان کمک می کنه.
تاریکی شروع می شود: آشنایی با کاراکترها و یک نقشه هیجان انگیز!
داستان ما از آپارتمان برندسلی میلر شروع می شه. برندسلی یه مجسمه ساز جوونه که راستش رو بخواهید، خیلی هم موفق نیست. اما دلش می خواد جلوی نامزدش، کارول ملکت، و پدر سخت گیرش، کلنل ملکت، خودش رو آدم موفقی نشون بده. برای همینم، یه نقشه حسابی کشیده: از همسایه اش، هارولد گورینج (که آدم خیلی وسواسی و شیکیه و رفته سفر)، چند تا مبلمان عتیقه و تابلوهای گرون قیمت رو کش رفته و آورده تو خونه اش تا آپارتمانش لاکچری به نظر برسه! فکرش رو بکنید، یه دزدکی بازی حسابی! کارول هم که دختری ساده دل و تا حدودی سطحی نگره، این کارها رو قبول کرده تا پدرش راضی بشه. اینجا همه چیز آماده ست برای یه فاجعه کمدی.
مهمون های ناخونده و گره هایی که کورتر می شن!
خب، قرار بود همه چیز خوب پیش بره، اما خب، همیشه همین جوریه که اتفاقات غیرمنتظره می افته. اولش کلنل ملکت، پدر کارول، تشریف میاره. یه مرد ارتشی بااقتدار و خشک که به نظرتون با دیدن این همه وسایل گرون قیمت تو خونه یه مجسمه ساز بیکار چی فکر می کنه؟ هنوز گیجی برندسلی از حضور کلنل تموم نشده که دوشیزه فزنیوال، همسایه مسن و گوشه گیرشون هم سر و کله اش پیدا می شه. یه زن تنها و نسبتاً محجوب که حضورش تو این مهمونی عجیب، کلی برندسلی رو دستپاچه می کنه. وای، فکرش رو بکنید! تو همین شلوغی و پلوغی، برق کل آپارتمان قطع می شه. یعنی برای ما تماشاچی ها، صحنه روشن می شه و ما می بینیم که شخصیت ها تو تاریکی مطلق دارن دست وپا می زنن. اینجاست که برندسلی بدبخت باید تو تاریکی مطلق، سعی کنه اون مبلمان قرض گرفته شده رو مخفی کنه تا کسی نفهمه چه گندی زده! قشنگ یه پازل چندبعدی.
بازگشت غیرمنتظره هارولد و اوج آشفتگی
همه چیز تا اینجا پیچیده بود، اما هنوز مونده! در کمال ناباوری، هارولد گورینج، همسایه صاحب خانه که قرار بود آخر هفته سفر باشه، زودتر از موعد برمی گرده و وارد همین تاریکی مطلق می شه! حالا فکر کنید، هارولدِ وسواسی که می دونه برندسلی دزدکی از وسایلش استفاده کرده، تو تاریکی در کنار برندسلی قرار می گیره. سوءتفاهم ها و اشتباهات پشت سر هم، مثل بارون می باره. هر کی فکر می کنه یه اتفاق دیگه افتاده. تو همین هیر و ویر، یهو کلوئا، معشوقه سابق و حسابی پرشور برندسلی، هم از راه می رسه! یعنی برندسلی باید همزمان نامزدش، پدر نامزدش، همسایه فضول و معشوقه سابقش رو تو تاریکی مدیریت کنه. یه موقعیت کمدی خالص که آدم رو از خنده روده بر می کنه. دیگه آپارتمان برندسلی می شه صحنه یه آشوب کامل. هر لحظه یه شخصیت جدید وارد می شه و اوضاع رو بدتر می کنه. یه جوری که آدم می مونه چطور ممکنه این همه بدشانسی تو یه شب سر یکی بیاد!
پایان بازی: وقتی نور برمی گردد و همه چیز لو می رود!
و بالاخره لحظه موعود فرا می رسه! برق برمی گرده… و برای مخاطب، صحنه دوباره تاریک می شه! یعنی نور که می یاد، شخصیت ها تازه می بینن چه گندی زدن و ما تماشاچی ها هم متوجه می شیم که هر کدومشون چه بلایی سرشون اومده. همه دروغ ها، همه پنهان کاری ها و همه دزدی ها آشکار می شن. روابط برندسلی با کارول و پدرش به هم می خوره، هارولد از شدت عصبانیت آتیشی می شه، و هر کدوم از شخصیت ها با عواقب اعمالشون روبرو می شن. این پایان بندی نشون می ده که چطور طمع، ریاکاری و تلاش برای ظاهرسازی، آخرش به جاهای باریک می کشه و هیچ چیز پنهان نمی مونه. یه جورایی آخرش هم تلخه و هم خنده دار.
شخصیت های کلیدی «کمدی سیاه»: آینه هایی از جامعه
تو این نمایشنامه کمدی سیاه، هر شخصیت یه کمدی متحرکه و حسابی با ذات انسانی بازی می کنه. بیایید نگاهی بندازیم به اونایی که صحنه رو حسابی شلوغ و خنده دار می کنن:
- برندسلی میلر: قهرمان داستان، یه مجسمه ساز جوونه که جاه طلبیش از استعدادش بیشتره. همش دنبال اینه که خوب به نظر برسه، ولی آخرش تو باتلاق دروغ ها و نقشه هاش غرق می شه. بیچاره!
- کارول ملکت: نامزد برندسلی، دختری که بیشتر از اینکه خودش فکر کنه، تحت تاثیر حرف های باباشه. یه جورایی دنبال زرق و برق و زندگی لوکسه.
- هارولد گورینج: همسایه دقیق و وسواسی برندسلی که صاحب اون مبلمان های خوشگله. آدم خیلی منظم و حساسی که اصلا دلش نمی خواد کسی به وسایلش دست بزنه، ولی خب، برندسلی…
- کلنل ملکت: پدر کارول، یه نظامی بازنشسته که حسابی سخت گیر و سنتیه. دنبال اینه که دامادش یه سر و گردن بالا باشه و اصلاً از بی نظمی و دروغ خوشش نمیاد.
- دوشیزه فزنیوال: همسایه مسن و الکلی که اولش خیلی آروم و معصوم به نظر می رسه، ولی تو تاریکی یهو تبدیل می شه به یه شخصیت جسور و بامزه که حسابی آبروی برندسلی رو می بره!
- کلوئا: معشوقه سابق برندسلی. یه زن مستقل، باهوش و فوق العاده جذاب که همین جوری سر و کله اش پیدا می شه و همه معادلات رو به هم می ریزه.
تحلیل درون مایه ها و پیام های «کمدی سیاه»: فراتر از خنده
«کمدی سیاه» فقط یه نمایشنامه برای خندیدن نیست، یه آینه است که ذات انسان رو نشون می ده. پیتر شفر با هنرمندی تمام، کلی پیام عمیق رو تو دل این خنده ها جا داده.
کمدی سیاه و طنز فارس: بررسی سبک پیتر شفر
شاید بپرسید این «کمدی سیاه» اصلا چیه و چه فرقی با بقیه کمدی ها داره؟
- کمدی فارس (Farce): فرض کنید یه عالم اتفاقات اغراق آمیز، خنده دار و غیرممکن پشت سر هم اتفاق می افته. شخصیت ها هی تو در و دیوار می خورن، از این در می رن تو اون در، اشتباه می شن و کلاً یه وضعیت شلم شوربا پیش میاد که فقط دلتون می خواد از خنده روده بر بشید. تو «کمدی سیاه»، این اتفاقات زیاد می افتن، مخصوصا وقتی برق می ره و همه تو تاریکی دنبال چیزایی می گردن که نباید ببینن یا پنهانشون کنن.
- کمدی سیاه (Black Comedy): حالا تصور کنید این خنده ها یه ته مزه تلخ هم دارن. یعنی به مسائلی می خندن که تو واقعیت شاید اصلا خنده دار نباشن؛ مثل ریاکاری، طمع، دروغ گویی و ضعف های انسانی. «کمدی سیاه» دقیقا همینه. ما می خندیم به برندسلی که هی داره دروغ های بزرگ تر می سازه تا گندکاری های کوچیکش رو بپوشونه، ولی ته دلمون می دونیم که این وضعیت چقدر می تونه واقعی و تلخ باشه. شفر با این سبک، یه جورایی داره به ما می گه: «نگاه کن، آدما چقدر می تونن برای ظاهرسازی و رسیدن به هدفشون، دست به کارهای عجیب بزنن!»
تم های اصلی: ظاهر و واقعیت، ریاکاری و طمع؛ داستان همیشگی انسان
یکی از مهم ترین چیزایی که تو «کمدی سیاه» بهش پرداخته می شه، همین تفاوت «ظاهر» و «واقعیت»ه. همه شخصیت های کمدی سیاه سعی می کنن یه تصویری از خودشون نشون بدن که نیستن. برندسلی یه هنرمند موفقه، کارول یه دختر نجیب و بافرهنگه، و هارولد یه همسایه بی دردسره. اما وقتی که برق می ره و همه تو تاریکی مطلق گیر می کنن، کم کم نقاب ها کنار می رن و ذات واقعیشون رو می بینیم. این نمایشنامه کمدی سیاه یه نقد حسابی به جامعه ای هست که بیشتر به پوسته و نمایش اهمیت می ده تا به جوهر و واقعیت. طمع و جاه طلبی هم که موتور محرکه اصلی این نمایشه. برندسلی برای رسیدن به کارول و پولدار شدن، دست به دزدی می زنه. همه دارن سعی می کنن از هم بهتر باشن، حتی اگه شده با دروغ و فریب. یه جورایی می شه گفت که این نمایش داره ذات انسانی رو تو بزنگاه های اخلاقی به چالش می کشه.
«کمدی سیاه» به ما یادآوری می کنه که چطور در تاریکی، ماهیت واقعی انسان ها آشکار می شود؛ وقتی که دیگر مجبور نیستند نقاب بر چهره داشته باشند.
نمادگرایی تاریکی و روشنایی: کمدی بصری و فلسفی
نقطه اوج خلاقیت پیتر شفر تو این نمایشنامه، استفاده از تکنیک معکوس کردن تاریکی و روشناییه. تو تئاتر، وقتی صحنه روشن می شه، یعنی ما می بینیم. وقتی تاریک می شه، یعنی هیچی نمی بینیم. اما شفر اومده اینو برعکس کرده: وقتی صحنه تاریکه، ما تماشاچی ها همه چیز رو واضح می بینیم؛ و وقتی روشن می شه، برای ما تاریکه و نمی تونیم شخصیت ها رو واضح ببینیم. این تکنیک، فراتر از یه بازی ساده بصریه، یه نماد عمیقه:
- تاریکی: وقتی برای شخصیت ها تاریکی مطلق هست، برای ما روشناییه. اینجا، شخصیت ها از قید و بندهای اجتماعی آزاد می شن. می تونن دروغ بگن، دزدی کنن، کارهای عجیب و غریب انجام بدن، چون فکر می کنن کسی نمی بینه. تاریکی نماد پنهان کاری، آزادی از قیدها و حتی فرصتی برای بروز خود واقعی یا سقوط در دروغه. انگار تو تاریکیه که آدم ها راحت تر خودشون رو لو می دن.
- روشنایی: و وقتی برق برمی گرده و برای شخصیت ها روشناییه، برای ما تاریکیه. این لحظه نماد آشکار شدن حقیقت، رسوایی و برگشت به دنیای پر از قید و بند اجتماعیه. جایی که همه دروغ ها فاش می شن و باید با عواقبشون روبرو بشن.
شفر با این بازی نور و سایه، به طرز ماهرانه ای کمدی و تراژدی رو با هم قاطی می کنه. ما به واکنش های خنده دار شخصیت ها تو تاریکی می خندیم، ولی در عین حال، به این فکر می کنیم که چقدر این پنهان کاری ها در تاریکی می تونه تو زندگی واقعی ما هم اتفاق بیفته.
وقتی نور می رود، حقیقت ها شروع به درخشیدن می کنند و درخشش حقیقت، می تواند از تاریکی هم کورکننده تر باشد.
چرا «کمدی سیاه» هنوز هم محبوب و تاثیرگذار است؟
حالا شاید بپرسید با این همه نمایشنامه جدید و مدرن، چرا «کمدی سیاه» هنوز هم بعد از این همه سال، اینقدر محبوبه و تو تئاترهای مختلف دنیا اجرا می شه؟
- مفاهیم جهانی: طمع، ریاکاری، عشق، ترس، تلاش برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران… این ها چیزایی نیستن که مال یه دوره یا یه کشور خاص باشن. این ها احساسات و انگیزه های جهانی انسان ها هستن که همیشه وجود دارن و برای همین، هر کسی با هر فرهنگی می تونه با «کمدی سیاه» ارتباط برقرار کنه.
- طنز بی زمان: موقعیت های کمدی که شفر خلق کرده، اونقدر بامزه و غافلگیرکننده ان که حتی بعد از ده ها سال هم مخاطب رو به خنده می ندازن. شوخی هاش از اون مدلایی نیست که تاریخ مصرف داشته باشن.
- نقد اجتماعی تیزبینانه: این نمایشنامه کمدی سیاه یه جورایی داره آداب و رسوم غلط اجتماعی رو به نقد می کشه. آدم هایی که دنبال ظاهرن، حاضرن برای رسیدن به اهدافشون هر کاری بکنن و از دروغ و فریب هم ابایی ندارن. این نقدها هم همیشه تازگی دارن.
- نوآوری در اجرا: ایده معکوس کردن نور و تاریکی، واقعاً یه شاهکاره. این فقط یه ترفند نمایشی نیست، بلکه یه لایه عمیق فلسفی به کار اضافه می کنه و تماشای نمایش رو خیلی جذاب تر می کنه.
نتیجه گیری: آینه ای از ذات انسانی در نور و تاریکی
همونطور که دیدیم، «کمدی سیاه» پیتر شفر، فقط یه نمایشنامه خنده دار نیست. یه اثر هنریه که با طنز فارس و کمدی سیاه، به ما یادآوری می کنه که چقدر ظاهر و باطن آدم ها می تونه با هم فرق داشته باشه و چقدر ممکنه برای رسیدن به خواسته هامون دست به کارهای عجیبی بزنیم. شفر با بازی نور و سایه، یه تجربه منحصر به فرد رو خلق کرده که هم دل نشینه، هم فکری و هم کلی حرف برای گفتن داره.
این نمایشنامه یه کلاسیک واقعی تو ژانر خودشه که هم می تونه حسابی شما رو بخندونه و هم همزمان وادارتون کنه به اینکه به خودتون و اطرافتون فکر کنید. اگه تا حالا این نمایشنامه رو نخوندید یا اجراش رو ندیدید، حسابی بهتون پیشنهاد می کنم که برید سراغش. مطمئنم پشیمون نمی شید.
«کمدی سیاه» نه تنها یه نمایشنامه خنده دار، بلکه آینه ایه که ذات انسانی رو تو بزنگاه تاریکی و روشنایی به تماشا می ذاره؛ و اینجاست که می فهمیم، تاریکی همیشه هم بد نیست، گاهی وقتا همه چیز رو روشن می کنه!
