حکم رجم یعنی چه

حکم رجم یا سنگسار، یکی از مجازات های حدی در فقه اسلامی است که برای جرم زنای محصنه (یعنی زنا توسط فرد متاهل و دارای شرایط خاص) در نظر گرفته می شود. در این مجازات، فرد محکوم را در گودالی قرار داده و با پرتاب سنگ تا سرحد مرگ مجازات می کنند. این حکم در قوانین برخی کشورهای اسلامی از جمله ایران هم وجود دارد.

خب، امروز می خواهیم در مورد یکی از موضوعات مهم و البته بحث برانگیز در فقه و قانون صحبت کنیم: «حکم رجم» یا همون «سنگسار». شاید تا حالا اسمش رو شنیده باشید، یا شاید هم براتون سوال پیش اومده که اصلاً یعنی چی و چطور اجرا میشه. راستش، این یک موضوعیه که همیشه حرف و حدیث زیادی پشت سرش بوده، چه تو ایران و چه تو دنیا. از نظر خیلی ها یه مجازات خیلی سخت و غیرانسانیه و از نظر بعضی ها هم یه حکم الهی و لازمه. به خاطر همین حساسیت ها، لازم دیدیم که یه جوری درباره ش حرف بزنیم که همه ابعادش رو بدون جانب داری و با زبونی خودمونی توضیح بدیم تا هر کسی که کنجکاوه یا دنبال اطلاعات دقیق تره، بتونه یه تصویر کامل ازش داشته باشه.

مفهوم رجم (سنگسار): چیستی و خاستگاه فقهی

اول از همه بیایید ببینیم اصلاً «رجم» یعنی چی و از کجا اومده. شاید خیلی ها فکر کنند که سنگسار یه مجازاتیه که فقط تو اسلام وجود داره، ولی راستش رو بخواهید تاریخش به قبل از اسلام هم برمی گرده. ولی خب، تو شریعت اسلام هم به عنوان یکی از حدود الهی شناخته شده و شرایط خاص خودش رو داره.

تعریف لغوی و اصطلاحی

کلمه رجم تو زبان عربی یعنی سنگ پرتاب کردن یا پرتاب چیزی به سوی کسی. تو فارسی هم که بهش میگیم سنگسار که کاملاً معلومه منظور چیه. حالا از نظر فقهی و حقوقی، رجم یعنی مجازاتی که توش فردی که جرمش ثابت شده، با پرتاب سنگ تا زمان مرگ مجازات میشه. سخته، نه؟ ولی خب این تعریفیه که تو کتاب های فقهی و قانونی ازش اومده.

جایگاه رجم در فقه اسلامی

تو فقه اسلامی، یعنی همون علمی که احکام دین رو بررسی می کنه، اکثر فقها روی وجود حکم رجم اتفاق نظر دارند. یعنی چی؟ یعنی بیشتر عالمان دین معتقدند که این حکم تو شریعت اسلام وجود داره و باید اجرا بشه. البته تو جزئیات و شرایطش ممکنه تفاوت هایی تو دیدگاه ها وجود داشته باشه، ولی کلیت حکم رو قبول دارند. جالبه بدونید که خیلی ها فکر می کنند حکم رجم مستقیماً تو قرآن اومده، ولی راستش اینجوری نیست. تو قرآن کریم به صراحت از کلمه رجم به عنوان مجازات زنا حرفی زده نشده، ولی خب مستندات روایی قوی (یعنی حدیث ها و سیره پیامبر و امامان) این حکم رو تأیید می کنند. همین موضوع خودش یکی از بحث های بزرگیه که بین فقها و حقوق دان ها وجود داره.

خیلی ها فکر می کنند حکم رجم مستقیماً تو قرآن اومده، ولی راستش اینجوری نیست. تو قرآن کریم به صراحت از کلمه رجم به عنوان مجازات زنا حرفی زده نشده، ولی خب مستندات روایی قوی این حکم رو تأیید می کنند.

شرایط ثبوت حکم رجم (مفهوم احصان)

حالا که فهمیدیم رجم چیه، بریم سراغ یه قسمت خیلی مهم تر: کی این حکم اجرا میشه؟ چون که هر زنایی منجر به رجم نمیشه. برای اینکه حکم رجم ثابت بشه، یه شرط خیلی اساسی هست به اسم احصان. اگه این شرط نباشه، رجم هم نیست.

احصان چیست؟ شرط اساسی رجم

«احصان» رو میشه به زبان ساده اینطوری تعریف کرد: حالتی که فرد متاهل باشه و امکان برقراری رابطه جنسی با همسر خودش رو داشته باشه. یعنی چی؟ یعنی مرد یا زنی که مرتکب زنا شده، باید همسر دائمی داشته باشه و بتونه هر وقت که خواست با همسرش رابطه داشته باشه. اگه این امکان وجود نداشته باشه، مثلاً همسرش مسافر باشه، زندان باشه، یا مریض باشه و نتونه رابطه برقرار کنه، دیگه احصان محقق نمیشه. پس، احصان یه جورایی یعنی پناه داشتن یا در حصار بودن رابطه مشروع، ولی با این حال از این حصار خارج شده و مرتکب زنا شده. همین شرطه که رجم رو از بقیه مجازات های زنا جدا می کنه و نشون میده که هدف، مجازات کسیه که با وجود دسترسی به رابطه مشروع، راه خطا رو انتخاب کرده.

شرایط احصان در مرد (زنای محصن)

برای اینکه یه مرد «محصن» محسوب بشه (یعنی مرتکب زنای محصن شده)، باید چند تا شرط داشته باشه:

• داشتن همسر دائمی: خب این که معلومه، باید ازدواج دائم کرده باشه.
• بلوغ: یعنی به سن تکلیف رسیده باشه.
• عقل: یعنی عاقل باشه و دیوانه نباشه.
• امکان نزدیکی از قُبُل (در دسترس بودن همسر): این همون نکته کلیدیه. یعنی همسرش باید در دسترسش باشه و بتونه هر وقت خواست باهاش رابطه جنسی داشته باشه. اگه خانمش سفر باشه، زندان باشه یا هر مانع دیگه ای وجود داشته باشه که نتونه باهاش نزدیکی کنه، دیگه محصن حساب نمیشه.

فقه اینقدر روی این شرط حساسه که حتی اگه مرد بتونه از طریق غیرمعمول (مثلاً از دُبُر) با همسرش رابطه داشته باشه ولی از قُبُل (مسیر معمول) نتونه، باز هم ممکنه محصن به حساب نیاد. خلاصه که شرایطش خیلی دقیق و ریزه.

شرایط احصان در زن (زنای محصنه)

برای یه زن هم که «محصنه» باشه، شرایطش تقریباً شبیه مردهاست:

• داشتن همسر دائمی: اینم مثل مردهاست.
• بلوغ: به سن تکلیف رسیده باشه.
• عقل: عاقل باشه.
• امکان نزدیکی از قُبُل (در دسترس بودن همسر): اینجا هم همسرش باید در دسترسش باشه و بتونه باهاش رابطه جنسی برقرار کنه. یعنی اگه شوهرش سفر باشه، زندان باشه یا مانع دیگه ای برای رابطه وجود داشته باشه، زن محصنه به حساب نمیاد.

پس همونطور که می بینید، چه زن و چه مرد، شرط احصان برای هردوشون تقریباً یکسانه و اصل ماجرا اینه که با وجود داشتن رابطه مشروع و قانونی، راه خطای زنا رو انتخاب کرده باشند.

موانع تحقق احصان (مواردی که احصان را از بین می برند)

حالا ممکنه این سوال پیش بیاد که چه چیزهایی می تونه باعث بشه که احصان از بین بره، حتی اگه فرد متاهل باشه؟ جوابش اینجاست:

• سفر طولانی: اگه همسر برای مدت طولانی در سفر باشه و فرد امکان برقراری رابطه باهاش رو نداشته باشه.
• حبس: اگه همسر در زندان باشه و دسترسی بهش ممکن نباشه.
• بیماری مانع مقاربت: اگه یکی از زوجین بیماری ای داشته باشه که مانع از نزدیکی بشه. بیماری هایی مثل ایدز و سفلیس که رابطه جنسی رو خطرناک می کنه هم تو این دسته قرار می گیرند.
• حیض و نفاس: در این دوران ها، رابطه جنسی شرعاً حرام است و به همین دلیل، احصان از بین می رود.
• عدم تمکین: اگه زن بدون دلیل موجه از شوهرش تمکین نکنه و امکان رابطه رو سلب کنه، احصان مرد از بین میره.

این موارد فقط چند تا مثال هستند و ملاک اصلی اینه که عرفاً فرد امکان نزدیکی با همسرش رو نداشته باشه. یعنی اگه از نظر عرفی بشه گفت که فرد نمی تونسته نیاز جنسی خودش رو از راه مشروع برطرف کنه، دیگه شرط احصان برای اجرای رجم از بین میره.

راه های اثبات جرم مستوجب رجم

خب، حالا فرض کنیم که شرایط احصان وجود داره. چطور ثابت میشه که اصلاً جرمی اتفاق افتاده که مجازاتش رجم باشه؟ این هم خودش قواعد خیلی سخت و پیچیده ای داره که اثباتش رو حسابی مشکل می کنه.

اقرار

یکی از راه های اثبات، اقرار خود شخصه. یعنی چی؟ یعنی خود کسی که مرتکب زنا شده، به گناهش اعتراف کنه. اما نه یک بار، بلکه باید چهار مرتبه و در مقابل قاضی به این جرم اقرار کنه. این اقرار هم باید با اختیار خودش باشه، یعنی نه تحت فشار و نه در حالت مستی یا جنون. چهار بار اقرار کردن به یه جرم اونم جرمی مثل زنای محصنه، خودش نشون میده که اثبات این جرم چقدر سخته و قانونگذار چقدر در این زمینه احتیاط کرده.

شهادت شهود

راه دوم، شهادت شهوده. اینجا هم شرایطش از اقرار کمتر نیست، بلکه شاید سخت تر هم باشه. برای اثبات زنا با شهادت، باید چهار مرد عادل شهادت بدن. تازه این چهار نفر باید:

• همزمان و با چشم خودشون عمل زنا رو دقیقاً ببینند. یعنی حتی اگه سه نفر ببینند و یک نفر نبینه، یا اگه ببینند ولی مطمئن نباشند، شهادتشون کافی نیست.
• همه شاهدها باید تو دادگاه حاضر بشن و شهادت بدن. اگه یکی از شاهدها تو شهادتش تردید کنه یا یکی از شرایط رو نداشته باشه، حد زنا ساقط میشه.

تصور کنید که چهار مرد عادل همزمان بتونند یه همچین صحنه ای رو ببینند و دقیقاً شهادت بدن، چقدر سخته! این سختی اثبات باز هم نشون دهنده احتیاط شدید قانونگذار تو اجرای این حکم سنگین هست.

علم قاضی

راه سوم، علم قاضیه. یعنی قاضی پرونده از طریق شواهد و مدارک مختلف به یقین برسه که جرمی اتفاق افتاده. البته تو جرایم حدی، به خصوص زنای مستوجب رجم، نقش علم قاضی خیلی محدودتره. دلیلش هم باز همون احتیاطه که گفتیم. چون مجازات خیلی سنگینه، قاضی نباید با ظن و گمان حکم بده، بلکه باید به یقین برسه. تو قوانین جدیدتر هم سعی شده تا جایی که میشه، اثبات از طریق شهادت و اقرار اولویت داشته باشه و علم قاضی به ندرت و با احتیاط خیلی زیاد به کار بره.

حکم رجم در قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران

حالا بیاییم ببینیم قانون خودمون تو ایران، یعنی قانون مجازات اسلامی، در مورد رجم چی میگه. جالبه که بدونید تو قانون ایران هم این حکم وجود داره، ولی خب در گذر زمان تغییراتی تو نحوه برخورد باهاش ایجاد شده.

ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی و حدود رجم

طبق ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی، حد زنا برای زنای محصنه، رجمه. این ماده به صراحت می گه که اگه یه نفر (مرد یا زن) با شرایط احصان زنا کنه، مجازاتش سنگساره. پس از نظر قانونی، این حکم هنوز هم تو ایران وجود داره و جزو مجازات های حدیه. اما خب، همونطور که گفتیم و خواهیم گفت، اجراش شرایط و بحث های خاص خودش رو داره.

بحث عدم امکان اجرای رجم و تبدیل مجازات

اینجا یکی از نکات مهم و قابل تأمل قانون مجازات اسلامی رو می بینیم. خود قانون یه تبصره هایی داره که میگه اگه «امکان اجرای رجم نباشه»، میشه مجازات رو تغییر داد. مثلاً ممکنه دادگاه پیشنهاد بده و رئیس قوه قضائیه هم تأیید کنه، اگه جرم با شهادت شهود (بینه) ثابت شده باشه، مجازاتش به اعدام تبدیل میشه. اما اگه جرم با اقرار یا علم قاضی ثابت شده باشه، میشه به صد ضربه شلاق تبدیلش کرد. خب، این «عدم امکان اجرای رجم» خودش خیلی حرف توشه. بعضی ها میگن این بند برای این اضافه شده که تو مجامع بین المللی که به رجم اعتراض دارند، بشه یه راهی برای عدم اجرا پیدا کرد. به عبارتی، فشارهای بین المللی و مصلحت جامعه اسلامی باعث شده که راهی برای تبدیل این مجازات سنگین پیش بینی بشه.

رویکرد قضایی معاصر در ایران

واقعیتش اینه که تو دهه های اخیر، اجرای حکم رجم تو ایران خیلی کم شده و تقریباً میشه گفت به شکل غیررسمی متوقف شده. بخشنامه ها و رویه های قضایی هم بیشتر به سمت تبدیل این مجازات میره. یعنی اگه خیلی هم جرم سنگین باشه و شرایطش وجود داشته باشه، دادگاه ها ترجیح میدن مجازات رو به اعدام یا شلاق تبدیل کنند. دلیلش هم همون «وهن دین» و فشارهای بین المللیه که قبلاً گفتیم. البته هر از گاهی موارد نادری از اجرای رجم گزارش شده که اون هم همیشه با واکنش های منفی بین المللی و بحث های حقوق بشری زیادی همراه بوده. این نشون میده که حتی تو خود سیستم قضایی هم تمایلی به اجرای این حکم وجود نداره و بیشتر به دنبال راه های جایگزین هستند.

نحوه و تشریفات اجرای حکم رجم

حالا بریم سراغ اینکه اگه قرار به اجرای حکم رجم باشه، این کار چطور انجام میشه. این بخش هم پر از جزئیات فقهی و حقوقیه که شاید کمتر کسی ازش خبر داشته باشه.

آماده سازی و تدفین (صوری)

قبل از اینکه بخوان حکم رو اجرا کنند، یه سری تشریفات خاص انجام میشه که شبیه مراسم میته. مثلاً اگه فرد در حین اجرای حکم بمیره، ممکنه براش غسل میت و کفن کردن صوری انجام بدن. یعنی چی؟ یعنی همون غسل هایی که برای مرده انجام میدن، برای فرد محکوم هم انجام میشه. حنوط (همون معطر کردن بدن میت) هم ممکنه انجام بشه. این کارها نشون دهنده اهمیت جان انسانه، حتی کسی که محکوم به چنین مجازات سنگینی شده.

قرار گرفتن در گودال

بعد از این آماده سازی ها، فرد محکوم رو تو گودالی قرار میدن. اما این گودال عمقش برای مرد و زن فرق داره:

• اگه مرد باشه، تا کمر تو گودال قرارش میدن.
• اگه زن باشه، تا سینه تو گودال میذارنش.

بعد از اینکه فرد رو تو گودال قرار دادن، دور و برش رو با خاک پر می کنند تا فقط بالاتنه (یا نیم تنه) فرد بیرون باشه. این کار برای اینه که فرد نتونه فرار کنه و همزمان، آسیب بهش بیشتر باشه.

ابعاد سنگ ها و شروع کنندگان پرتاب

حتماً براتون سواله که اندازه سنگ ها چقدره؟ سنگ ها نباید خیلی بزرگ باشند که با یکی دو تا پرتاب، فرد از بین بره. نباید هم خیلی کوچیک باشند که اثرگذار نباشه. یه اندازه متوسط در نظر گرفته میشه که بشه باهاش درد و رنج رو منتقل کرد و در نهایت به مرگ ختم بشه. حالا کی باید اولین سنگ رو پرتاب کنه؟ این هم بستگی به این داره که جرم چطور ثابت شده باشه:

• اگه جرم با شهادت شهود ثابت شده باشه، خود شاهدها باید اولین سنگ ها رو پرتاب کنند.
• اگه جرم با اقرار خود محکوم ثابت شده باشه، حاکم شرع (همون قاضی) باید اولین سنگ رو پرتاب کنه.

بعد از اونا هم بقیه مردم یا مأمورین این کار رو ادامه میدن تا حکم اجرا بشه.

قاعده فرار از گودال در حین اجرا

یه قاعده جالب و شاید عجیب تو اجرای رجم هست که بهش میگن فرار از گودال. یعنی چی؟ یعنی اگه فرد محکوم، در حین اجرای حکم بتونه از گودال فرار کنه، حکمش چی میشه؟ اینجا باز هم بستگی به نحوه اثبات جرم داره:

• اگه جرم با اقرار خودش ثابت شده باشه و بتونه فرار کنه، دیگه حد برداشته میشه و آزاد میشه. یعنی یه جورایی انگار توبه کرده و خدا بهش فرصت دوباره داده.
• اما اگه جرمش با شهادت شهود ثابت شده باشه و فرار کنه، دوباره برش می گردونند به گودال و حکم رو اجرا می کنند.

این تفاوت نشون میده که حتی در این مجازات سخت هم، به اقرار و توبه یه جایگاه خاصی داده شده.

چالش ها، انتقادات و دیدگاه های پیرامون حکم رجم

خب، تا اینجا درباره رجم و ابعاد فقهی و حقوقیش حرف زدیم. حالا بریم سراغ بحث های چالشی و انتقاداتی که به این حکم وارد میشه. این بخش شاید از همه مهم تر باشه، چون نشون میده که این موضوع فقط یه مسئله حقوقی خشک و خالی نیست.

انتقادات حقوق بشری و بین المللی

یکی از بزرگترین چالش ها، موضع سازمان های بین المللی و نهادهای حقوق بشریه. این سازمان ها، رجم رو یه مجازات «ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز» می دونند و بارها از کشورهای اسلامی خواسته اند که اجرای این حکم رو متوقف کنند. اونها معتقدند که این نوع مجازات با اصول اولیه حقوق بشر و کرامت انسانی در تضاده و به همین خاطر، همیشه زیر ذره بین جامعه جهانی قرار گرفته. فشارهای همین سازمان ها هم بوده که باعث شده تو خیلی از کشورها، از جمله ایران، اجرای رجم به حداقل برسه یا به شکل غیررسمی متوقف بشه.

بحث وهن دین و اجتهادات معاصر

فقط سازمان های بین المللی نیستند که به رجم انتقاد دارند. تو خود ایران هم بعضی از فقها، حقوق دان ها و فعالان اجتماعی معتقدند که باید تو این حکم بازنگری بشه یا اصلاً اجرا نشه. استدلالشون هم اینه که اجرای رجم ممکنه باعث «وهن دین» بشه. یعنی چی؟ یعنی باعث بشه تصویر بدی از اسلام تو دنیا ایجاد بشه و مردم، به خصوص غیرمسلمون ها، اسلام رو دینی خشن و غیرانسانی تصور کنند. این دیدگاه میگه که مصلحت اسلام و جامعه ایجاب می کنه که حتی اگه حکمی فقهی هم باشه، اگه باعث وهن دین میشه، میشه تو اجراش تجدیدنظر کرد یا اون رو به مجازات دیگه ای تبدیل کرد. اینها همون اجتهادات معاصری هستند که سعی می کنند احکام فقهی رو با مقتضیات زمان و مکان و مصلحت عمومی جامعه تطبیق بدن.

هدف از اجرای رجم از منظر فقهی

البته باید این رو هم در نظر گرفت که از دیدگاه فقهی، برای این مجازات اهدافی در نظر گرفته شده. مثلاً میگن رجم برای «طهارت جامعه» است، یعنی جامعه رو از آلودگی های جنسی پاک میکنه. یا اینکه هدفش «عبرت آموزی» و «بازدارندگی» است؛ یعنی بقیه با دیدن این مجازات، از انجام چنین جرمی خودداری کنند. در واقع، تو این نگاه، رجم نه فقط یه مجازات، بلکه یه ابزار برای حفظ نظم و اخلاق عمومی جامعه هم هست. این دیدگاه ها نشون میده که پشت این حکم، یه منطق فقهی وجود داره که البته از نظر خیلی ها، امروزه دیگه جوابگو نیست یا به شیوه های دیگه ای میشه به این اهداف رسید.

تفاوت رجم با سایر مجازات های حدی (اعدام و صلب)

شاید براتون سوال باشه که خب، رجم هم یه نوع مرگ رو در پی داره، اعدام هم همینطور. پس چه فرقی با هم دارند؟ تو اسلام مجازات های حدی مختلفی داریم که رجم، اعدام و صلب (به صلیب کشیدن) از جمله مهمترین اونها هستند.

تفاوت اصلی اینجاست که:

• اعدام: تو اعدام، هدف اصلی و مستقیم، از بین بردن جانی مجرمه. اینجا دیگه نوع ابزار و روش کشته شدن ممکنه متفاوت باشه (مثلاً با طناب دار، با شلیک گلوله و…) و مهم نیست چجوری، فقط مرگ باید اتفاق بیفته.
• رجم و صلب: تو این دو تا مجازات، روش اجرا خودش موضوعیت داره. یعنی از بین بردن جان مجرم به یک روش خاص و با یک ابزار خاص اتفاق می افته. مثلاً تو رجم باید با سنگ باشه و تو صلب باید به صلیب کشیده بشه. تازه ممکنه تو رجم، فرد بتونه فرار کنه و حکم تبدیل به بخشش بشه، که این تفاوت عمده ای با اعدام داره. تو صلب هم، هدف اصلی ممکنه مرگ فوری نباشه و با زجر کشیدن همراه باشه. این تفاوت در ابزار و روش، نشون دهنده یه فلسفه متفاوت پشت هر کدوم از این مجازات هاست.

نتیجه گیری

خب، تا اینجا سعی کردیم با هم یه نگاه کامل و جامع به «حکم رجم» یا همون «سنگسار» داشته باشیم. دیدیم که این حکم یکی از مجازات های حدی تو فقه اسلامی و قوانین برخی کشورهاست که برای زنای محصنه (زنای فرد متاهل با شرایط خاص) در نظر گرفته میشه.

فهمیدیم که شرط اساسی اجرای این حکم، «احصان» هست؛ یعنی فرد متاهل باشه و امکان برقراری رابطه جنسی با همسرش رو داشته باشه. همچنین راه های اثبات جرم، مثل اقرار چهار باره یا شهادت چهار مرد عادل و دیدگاه علم قاضی، نشون میده که اثبات این جرم چقدر سخت و پیچیده است و قانونگذار چقدر در این زمینه احتیاط کرده.

تو قانون مجازات اسلامی خودمون هم این حکم وجود داره، اما دیدیم که تبصره هایی برای «عدم امکان اجرای رجم» و تبدیل مجازات به اعدام یا شلاق پیش بینی شده. این تغییرات و رویکرد قضایی معاصر، که کمتر شاهد اجرای این حکم هستیم، نشون دهنده تأثیر دیدگاه های جدید فقهی، فشارهای بین المللی و مصلحت عمومی جامعه است. چالش های حقوق بشری و بحث «وهن دین» هم از جمله مسائلیه که باعث شده این حکم همیشه محل بحث و گفت وگو باشه.

در نهایت، رجم، یه موضوع خیلی پیچیده با ابعاد فقهی، حقوقی، اجتماعی و حتی سیاسیه که نمیشه به سادگی ازش گذشت. امیدوارم این مقاله تونسته باشه اطلاعات مفیدی رو به زبون ساده و خودمونی در اختیارتون قرار بده. اگه دنبال اطلاعات تخصصی تر هستید، حتماً منابع فقهی و حقوقی معتبر رو بررسی کنید و با متخصصین این حوزه مشورت کنید.

سوالات متداول

رجم و سنگسار چه تفاوتی دارند؟

رجم کلمه ای عربیه و سنگسار معادل فارسیشه. هر دو به یک معنی هستند و به مجازاتی اشاره دارند که در آن به فرد محکوم، سنگ پرتاب می شود تا جانش را از دست بدهد.

جرم مستوجب رجم چیست؟

جرم مستوجب رجم، «زنای محصنه» است. این به این معنی است که فردی (چه مرد و چه زن) که متاهل باشد و به همسر خود دسترسی داشته و امکان برقراری رابطه جنسی مشروع با او را داشته باشد، مرتکب زنا شده باشد.

آیا حکم رجم در ایران هنوز اجرا می شود؟

از نظر قانونی، حکم رجم همچنان در قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. اما در عمل، اجرای آن در دهه های اخیر به شدت کاهش یافته و موارد آن بسیار نادر است. رویکرد قضایی بیشتر به سمت تبدیل این مجازات به اعدام یا صد ضربه شلاق، تحت شرایط خاصی، رفته است.

منظور از احصان چیست و چرا برای رجم ضروری است؟

«احصان» به این معناست که فرد مرتکب زنا، همسر دائمی داشته و امکان برقراری رابطه جنسی مشروع با او را داشته باشد. این شرط برای رجم ضروری است، زیرا نشان می دهد فرد با وجود امکان ارضای نیاز جنسی از راه حلال، راه حرام را انتخاب کرده است. بدون احصان، حکم رجم جاری نمی شود و مجازات زنا متفاوت خواهد بود.

اگر مجرم در حین اجرای حکم رجم فرار کند، چه اتفاقی می افتد؟

اگر جرم با «اقرار» خود مجرم ثابت شده باشد و او در حین اجرای حکم رجم فرار کند، دیگر حکم بر او جاری نمی شود و مجازات ساقط می شود. اما اگر جرم با «شهادت شهود» ثابت شده باشد و مجرم فرار کند، او را بازگردانده و حکم را دوباره اجرا می کنند.

آیا در قرآن به حکم رجم اشاره شده است؟

در قرآن کریم به صراحت و با کلمه «رجم»، به این مجازات اشاره نشده است. مستندات اصلی حکم رجم در فقه اسلامی بیشتر بر پایه احادیث و روایات پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین (ع) است که در آنها به این مجازات برای زنای محصنه اشاره شده است.