۱۰ اشتباه خطرناک در اجرای والپست + ارائه راهکار های نوین
وال پست ها، جزئی کوچک اما حیاتی در سازه های ساختمانی هستند، عنصری که به ظاهر ساده می رسد اما نادیده گرفتن آن، می تواند در زلزله بعدی به فاجعه ای بزرگ منتهی شود. این مقاله نگاهی دقیق و بدون تعارف به خطا هایی دارد که همچنان در پروژه های ساختمانی ایران تکرار می شوند.
اشتباه خطرناک در اجرای انواع والپست
۱. اتصال نادرست وال پست به تیر و ستون: بزرگ‌ترین خطای رایج، نصب وال پست بدون اتصال صلب یا مؤثر به اعضای باربر سازه است. در چنین شرایطی، وال پست در زمان زلزله به جای مهار دیوار، خودش به یک عامل آسیب زا تبدیل می شود.
راهکار: استفاده از پلیت های مهاری، جوشکاری اصولی، و رعایت جزئیات اجرایی طبق پیوست ششم مقررات ملی ساختمان.
۲. اجرای وال پست فقط در یک جهت: بسیاری از مجریان تنها وال پست های افقی را اجرا می کنند و از اجرای وال پست قائم صرف نظر می کنند، یا بالعکس. این موضوع باعث می شود دیوار در جهت بدون مهار، آسیب‌پذیر باقی بماند.
راهکار: اجرای ترکیبی وال پست افقی و قائم به‌صورت پیوسته و متصل به سازه اصلی.
۳. فاصله زیاد بین وال پست ها: عدم رعایت فاصله استاندارد بین وال پست‌ها (معمولاً بیش از ۴ متر) باعث خم شدن یا شکستن دیوار در هنگام بارگذاری جانبی می شود.
راهکار: رعایت حداکثر فاصله مجاز طبق آیین‌نامه و توجه به ابعاد و جنس مصالح دیوار.
۴. اتصال مستقیم وال پست به دیوار بدون واسطه مناسب: برخی مجریان، پروفیل وال پست را مستقیماً به دیوار متصل می کنند. در نتیجه، با انقباض و انبساط دیوار یا سازه، ترک های کششی و فشاری پدید می آید.
راهکار: استفاده از نوار های لاستیکی یا فوم فشرده بین دیوار و وال پست برای جذب تنش های ناشی از حرکت سازه.
۵. استفاده از مصالح نامناسب برای خود وال پست: پروفیل های دست‌دوم، با ضخامت کم یا زنگ زده همچنان در پروژه ها استفاده می‌شوند، یکبار برای همیشه باید این موضوع جا بیوفتد که این کار منسوخ شده و باید روی به استفاده از بهترین متریال ها آورد.
راهکار: استفاده از قوطی یا نبشی با ضخامت حداقل ۲.۵ میلی متر و از جنس فولاد گالوانیزه یا رنگ‌شده ضد زنگ.
۶. اجرا بدون در نظر گرفتن انبساط حرارتی در ساختمان های بزرگ، نادیده گرفتن درز انبساط یا اجرای پیوسته وال پست می تواند باعث باز شدن دیوار یا ایجاد ترک های ممتد شود.
راهکار: ایجاد قطع مناسب در طول های زیاد و استفاده از وصله های لغزشی برای جبران تغییرات طولی.
۷. جوشکاری غیر استاندارد و بدون تست بسیاری از شکست های وال پست و وال پست منقطع در زمان زلزله، نتیجه جوش های ضعیف و بدون تست هستند.
راهکار: اجرای جوش توسط جوشکار ماهر، استفاده از الکترود مناسب و در پروژه های حساس، تست غیر مخرب جوش.
۸. پر کردن فضای بین دیوار و وال پست با ملات در برخی پروژه ها، فضای خالی بین دیوار و وال پست با ملات سیمان پر می‌شود؛ در حالی‌که این روش نه تنها مهار مناسبی ایجاد نمی کند، بلکه باعث ترک خوردگی دیوار می شود.
راهکار: استفاده از فوم، نوار ضربه گیر یا بست های فلزی متحرک.
۹. عدم لحاظ وال پست در نقشه های اجرایی در بسیاری از پروژه ها، وال پست فقط در ذهن مهندس ناظر یا مجری وجود دارد و در نقشه های اجرایی و دیتیل ها لحاظ نشده است.
راهکار: گنجاندن انواع وال پست در نقشه های اجرایی با جزئیات دقیق و تأیید آن توسط محاسب و ناظر سازه و البته بکارگیری هر یک طبق نیاز و شرایط سازه با صلاحدید ناظر و مهندس.
تجربه تلخ یک مشتری: وقتی ندانستن به قیمت ترک خوردن دیوار تمام شد«من سعید هستم، چند سالی در کار اجرای دیوار و تیغه چینی بودم. همیشه فکر می کردم وال پست وقت گیری بی فایده است. در یک پروژه، بدون اجرای وال پست، دیوار ۵ متری را زدیم. بعد از زلزله ملایم، دیوار کلاً ترک برداشت. تازه فهمیدم اشتباه تا چه حد می تونه جدی باشه. حالا هر دیواری که اجرا می کنم، اول دیتیل آیین نامه ای رو چک می کنم. چون مسئولیت با منه.
دستورات پیوست ششم مبحث ششم مقررات ملی ساختمان ایران
وال پست ها باید توان مهار کامل دیوار های غیر باربر را در برابر نیروی زلزله داشته باشند. هرگونه اجرا بدون در نظر گرفتن اتصال مؤثر، ضخامت مناسب، و جزئیات مهندسی، مغایر با مقررات است.
سؤالات متداول والپست
۱. آیا اجرای وال پست برای همه دیوار ها الزامیه؟
بله؛ دیوار های غیر باربر در ساختمان های اسکلت دار باید حتماً مهار جانبی داشته باشند.
۲. ضخامت مناسب برای قوطی وال پست چقدره؟
حداقل ۲.۵ میلی‌متر پیشنهاد می شود. البته در دیوار های بلند تر یا سنگین تر، ضخامت بیشتر نیاز است.
۳. چرا نباید از ملات بین دیوار و وال پست استفاده کنیم؟
چون در برابر حرکات سازه، ملات ترک می خورد و کارایی مهار کاهش می یابد.
۴. وال پست باید به سقف هم متصل بشه؟
بله، به خصوص در دیوار های بلند، اتصال به سقف با بست یا جوش ضروری است.
۵. در نقشه ها وال پست نبود، باید اجرا کنم؟
اگر ناظر یا آیین نامه الزام می کند، حتی بدون ذکر در نقشه هم باید اجرا شود.
